İçerik üreticilerinin görünür kalabilmek için hassas kelimeleri değiştirmesiyle ortaya 'çarpık' bir dil çıktı. Bu dil çok yaygınlaşınca bir ismi de oldu: Algospeak

Dil yaşayan bir varlık... Çok değil, 40-50 yıllık Yeşilçam filmlerini izlerken bile bugün ne kadar farklı bir Türkçe konuştuğumuzu fark ediyoruz. Sosyal medya ve Z Kuşağı, bu değişimin başlıca katalizörleri olurken, şimdi de dili ve ifadelerimizi etkileyen yeni bir faktör ortaya çıktı: Algoritmalar. Sosyal medyada algoritmaların sansürünü umursamadan belirli kelimeleri kullanmak adeta algoritmaya "Beni geri plana at, içeriklerimi kimseye gösterme" anlamına geliyor. İçerik üreticilerinin görünür kalabilmek için hassas kelimeleri değiştirmesiyle beraber ortaya hem yaratıcı hem de çarpık bir dil çıkmaya başladı. Nihayet bu
dil çok yaygınlaşınca bir ismi de oldu: Algospeak.

Algospeak, Türkçede 'algoritma konuşması' anlamına geliyor. İnternetin ruhunu bozmamak için yazıda orijinal terimi kullanmaya devam edeceğim. Algospeak küresel bir fenomen olduğu için farklı dillerdeki kelimeler de birbirine geçmiş durumda. Türkçeye özgü algospeak örnekleri olduğu gibi uluslararası lügatten ihraç edilenler de mevcut. TikTok, Instagram ve X'te yaygın olarak kullanılan kelimelerde bazen harfler düşüyor, yerini noktalama işareti alıyor, bazen kelimeler büzüşüyor, kimi zaman da kelime yerini emojiye bırakıyor. Mesela İngilizcede ölmek anlamındaki 'dead' yerine hayatta olmayan manasında 'unalive' deniyor. Türkçede seks kelimesi 'seggs' ya da 'seğs' olarak yazılıyor. 'Porn' kelimesi yerine 'corn' üzerinden dönüşen, hem sesi hem imgesiyle çağrışım yaratan mısır emojisi, Türkçe paylaşımlarda da yer buluyor. Öldü yerine uçtu, protesto yerine festival veya piknik deniyor. Küfürlerin neredeyse hepsi sessiz harflere indirgenmiş durumda. Algospeak her zaman sansür kaynaklı değil; bazen yasaklı olmayan kelimeler de dönüşüme uğrayabiliyor. Dedikodu yerine çay-kahve, para kazanmak anlamında ekmek emojisi, tatlım anlamında bal emojisi kullanmak yeni akıma uyanların tercihleri arasında. Azınlıklar ve marjinal kesimler de algospeak jargonunu yaratıcı biçimde kullanıyor.Gökkuşağı tayfı, pasta ve İngilizceden geçen 'leg booty' veya gökkuşağı emojisi kullanması yaygın algospeak örneklerinden.

Dilsel yaratıcılığın tarihi yasaklar ve de engeller kadar eskiye uzanıyor. Geçmişte tabu olan konuları ifade etmek için gelişen edebi stiller, bugün algoritmalara karşı yaratıcı bir şifreleme olarak karşılık buluyor. Elbette bir teşbihi beliğ kadar estetiğe sahip olmasa da algospeak, sosyal medyanın görünmez kurallarına karşı yeni kuşakların işini fazlasıyla görüyor.

ChatGPT takıntılı kullanıcıları uyaracak

Sohbet botlarının akıl ve ruh sağlığı dengeli olmayan bireylerdeki potansiyel olumsuz etkilerini gündeme taşımıştık. Konuya ilişkin dünya çapında vakalar artarken, OpenAI şirketi, ChatGPT'ye bir dizi güvenlik önlemi getirdiklerini bildirdi. Popüler sohbet botu artık çok uzun saatler ekran başında kalan kullanıcılara nazik uyarı mesajları verecek. Kendine zarar verme ihtimali olanları fark ettiğinde diyaloğun seyrini değiştireceği iddia edilen sohbet botuna OpenAI tarafından dünya çapında 90 kişilik psikoloji uzmanıyla gerçekleştirilen diyalogların yüklendiği bildirildi. Konuyu gündemde tutan Futurism medya portalıysa hassas konuşmalarda kullanıcının kendi adına değil de ucu açık biçimde veya "Sen olsan bu durumda ne yapardın" şeklinde sorulması halinde ChatGPT'nin durumu tam ayırt edemediğini ve yine olumsuz yönlendirmeler yapabildiğini tespit etmiş. Sohbet botunun vereceği yanıtları tam anlamıyla kestirmek mümkün olmadığından yeterince kapsamlı bir güvenlik sistemi kurulup kurulamayacağı halen tartışma konusu.