Dijitalleşme çalışma hayatını nasıl etkileyecek
Dijitalleşmenin çalışma hayatını önemli ölçüde etkileyeceği açıktır. Yapay zekanın, yeşil ve dijital dönüşümün işgücü piyasalarına etkilerine yönelik tedbirleri almakta hızlı hareket etmeliyiz. Bu konuda gelecekte emeğin yerini tamamen robotların alacağına ilişkin öngörüler ütopiktir. Zira geçmişti de üretimde makineler kullanılmaya başlandığında artık emeğe çok az ihtiyaç duyulacağı söyleniyordu.
Gerçekte üretimde makineleşme emeğe olan ihtiyacı azaltsa da yeni iş alanlarına ihtiyaç duyulması nedeniyle emeğe her zaman ihtiyaç duyulacaktır. Mesela bir fabrikada makineleşme üretim yapan işgücü ihtiyacını azaltsa da o fabrikada makine tamiri ve bakımlarını yapan, ürün pazarlamasından dijital becerilere sahip yeni işgücü ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. Bu nedenle çalışma hayatının dijitalleşmesi bazı alanlarda işgücünü ihtiyacı azaltsa da ortaya çıkaracağı yeni iş alanlarını ve işgücü becerilerini planlamak gerekir.
Çalışma hayatında dijitalleşmeyi kamu hizmetleri ve özel sektör olarak iki boyutta ele almak gerekir. Çünkü farklı hedefleri ve dinamikleri olan iki yapı için üretilecek politikaların farklılık göstermesi gerekir.
Öncelikle dijitalleşme yeni iş imkanları ve yeni mesleklerin ortaya çıkmasını sağlayacak. Siber güvenlik uzmanları, büyük veri analistleri, robot teknisyenleri, nesnelerin interneti cihazların güvenlikonarım personeli, 3D üretim mühendisi, dijital dedektif ve benzeri yeni meslekler ortaya çıkıyor. Mesela bazı üniversitelerimizin Meslek Yüksekokullarında açılan Siber Güvenlik bölümleri büyük ilgi gördü.
Dijitalleşme bir taraftan yeni mesleklerin ortaya çıkmasını sağlarken diğer taraftan da belli mesleklerin ortadan kalkmasına neden olacaktır. Az beceri gerektiren, katma değeri düşük, tekrarlanan ve özellikle dijitalleştirilebilen işler ortadan kalkacaktır. Dolayısıyla bu tür işleri yapan işgücüne yeni beceriler kazandırılması hem işgücü piyasalarının yeni ihtiyaçlarının giderilmesini hem de bu işgücünün istihdamda kalmasını sağlayacaktır.
Çalışma hayatında dijitalleşme istihdam içeriğinin değiştirilmesini de sağlayacaktır. İşgücünün halihazırda yaptıkları işleri yapabilmesi için daha fazla beceriye sahip olması gerekecektir. Mesela bugün hangi mesleği yaparsanız yapın mutlaka dijital beceri gerekmektedir. Ayrıca çalışma hayatında bugün sınırlı bir oranda olsa da uzaktan ve mobil çalışma sistemlerinin yaygınlaşması iş ve yaşam sınırlarının iç içe geçmesine neden olacaktır. Bu durum çalışanların sosyal hayatlarına ayıracakları zamanı kısıtlayacaktır. Her an çevrim içi olmak zorunda olan çalışanların tekno-stres gibi yeni sorunlarla karşı karşıya kalmalarına neden olacaktır.