Kur'ân-ı Kerîm'de, Hz. İbrahim'e şöyle emredildiği haber verilir: "İnsanlara haccı duyur; gerek yaya olarak, gerekse yorgun argın binekler üzerinde çok uzak yollardan sana gelsinler. Ki böylece kendileri için faydalı olan şeyleri açıkça müşahede etsinler" (Hacc 27-28).(Mecburi bir teknik izah: Ayette "fayda" kelimesini karşılamak üzere geçen ifade "menâfi", yani menfaatler. Demek ki, Müslümanlar haclarını yaparken aynı zamanda birtakım somut menfaatlere ve kazançlara da kavuşacaklardır. Menfaat kelimesi bizim dilimizde "Başkasının zararına da olabilecek şekilde, insanın kendine sağladığı çıkar" şeklinde anlaşıldığından, "fayda" daha muvafık bir çeviri. Ama bu defa da, ayetin vurguladığı ayrıntılar sığlaşıyor. Yazıyı, lütfen bu izah ışığında okuyunuz.)"Hacda hangi faydalar müşahede edilebilir" sorusunun bizi sevk ettiği tefekkür vadisi oldukça zengin:ŞAHSÎ FAYDALARHer şeyden önce şahsî bir serüven olan hac, bir Müslümana yolculuğun zorluklarına katlanmayı, kendi kendini idare etmeyi, hiç tanımadığı ve huyunu-suyunu bilmediği insanlarla haftalar boyunca aynı ortamı paylaşmanın inceliklerini öğretecektir. Fizikî ve zahirî sıkıntılara çok fazla takılmadan, "Dönünceye kadar burada ne öğrenirim" diye bakabilen bir Müslüman için, haccın şahsî faydaları sınırsızdır.KÜLTÜREL FAYDALARHacca gelen bir Müslüman, farklı milletlerden insanlarla kaynaşacak, onları tanıyacak, fiziksel görünüşlerden geleneklere kadar çok ilginç detayları fark edecek, böylece "bir vücudun organları" olduğumuz hakikatini derinlemesine kavrayacaktır. Edilecek sohbetler onu Asya'dan Afrika'ya, Balkanlardan Amerika'ya bambaşka iklimlere götürecek, "ümmet" dediğimiz bünyenin ne kadar renkli, çeşitli, çok katmanlı ve çok boyutlu olduğunu gözleriyle görecektir.ENTELEKTÜEL FAYDALARHac, ümmetin seçkin beyinlerinin toplanma merkezidir. Farklı coğrafyaların gündemleri böylece Mekke ve Medine'ye taşınacak, o sene yayınlanan yeni eserler tartışılacak, yazarlar ve düşünürler konferanslar verecek, böylece bereketli bir beyin fırtınası esecektir. Normal şartlarda belki yolları kesişmeyen nice isim de bu şekilde tanışacak, daha verimli eserlerin ortaya konması adına işbirliklerine gidilecektir.SIYASÎ FAYDALARİslâm coğrafyasının farklı bölgelerinde birbirinden çok farklı siyasî tecrübelerin yaşandığı muhakkak. Bu durum, aynı zamanda Müslümanların kolektif hafızası için, paha biçilmez bir birikim anlamına da geliyor. Hacda bu tecrübe ve birikimler paylaşılacak, Müslümanlar siyasî gündemlerini istişare edecekler, böylece hacdan memleketlerine döndüklerinde problemlerin çözümüne bir adım daha yaklaşmış olacaklardır.EKONOMIK FAYDALARHac, hem ticarî anlaşmaların akdedileceği bir atmosfer sunar hem de ihtiyaç sahiplerine organize