Yakıt ve elektrik zamlarında zincirleme kriz

Baştan aşağı kamucu yeni bir enerji mimarisi farz oldu!İktidar KDV oranını yüzde 1'e çekmeye temel gıda maddeleri yerine elektrikten, yakıttan başlamalıydı.Üretici firmalar yakıt sarfetmemek için marketlere mal sevkiyatını kıstılar.Sebze bulamıyoruz ucuzluk marketlerinde...Günde 3 kilo ıspanak satmak için manav da yerinden kalkmıyor.Türkiye'nin elektrik tüketimi, 2021 yılında 290 milyar kilovatsaat (kWh).Bir kamu iktisadi teşekkülü olan Elektrik Üretim AŞ'nin (EÜAŞ) payı vızıltı kalıyor.Uzmanlar, kamu sektörünün enerji sektöründeki payının yüzde 16'lara kadar gerilediğini ifade ediliyorlar.Yüzde 80'e yakını özel sektörün elinde.Önceki yazımda eski CHP Trabzon Milletvekili Haluk Pekşen'in banka yükümlülüğünü 52 milyar dolar olarak ifade ettiğine yer vermiştim.Türkiye Bankalar Birliği (TBB)'nin son yayımlanan Kasım 2021 verisine göre bankalardan kullandırılan kredilerde yüzde 19 ile en büyük payı inşaat sektörü alıyor.Ülkedeki 21 elektrik dağıtım bölgesinde faaliyet gösteren "Görevli Tedarik Şirketleri" (GTŞ), inşaatçılar ile aynı aileden geliyor.Bankaların elektrik, gaz ve su kaynakları için kullandırdığı krediler 389 milyar lira, toplam kredilerden yüzde 12 pay alıyor.Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) 2022 yılı için yapılan perakende satış tarifelerinde görevli tedarik şirketlerinin yaklaşık 125 milyar kWh'lik elektrik satışı yapacağını öngörüyor.Kurum tarafından yapılan açıklamalarda bunun 25 milyar kWh'lık bölümünün 31.8 kuruşa satıldığı belirtiliyor.TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Üyesi Olgun Sakarya, EÜAŞ'ın toptan satış fiyatını oluşturan iki kalemi şöyle izah ediyor:"EÜAŞ'ın GTŞ'lerin düzenlemeye tabi tarifeleri ile kullanıma sunulan toplam elektrik enerjisi miktarı, perakende satışları için yaklaşık 28.5 milyar kWh ve kayıpkaçak tüketim için yaklaşık 24.5 milyar kWh olmak üzere toplam 53 milyar kWh için belirlediği toptan satış fiyatı 31.8 kuruş.Diğer taraftan, EÜAŞ'ın dağıtım şirketlerine genel aydınlatma tüketimi için satmış olduğu elektrik enerjisinin toptan satış fiyatı ise 135 krkWh."Sakarya, EÜAŞ'ın toptan satışlarının elektrik tarifelerine etkisini sorduğumda, yaptığı şu çalışmayı gönderdi:"Elektrik fiyatı abone grupları bazında 'perakende satış fiyatı'; kullanıma sunulan elektrik enerjisi tedarik maliyetinin, öngörülen satış miktarına bölünmesiyle belirleniyor.GTŞ'ler kullanıma sunacağı elektrik enerjisi için öngördüğü satış miktarını; İkili Anlaşma kapsamında Elektrik Üretim AŞ'den (EÜAŞ) - Gün Öncesi (GÖP) ve Gün İçi Piyasa (GİP ile Dengeleme Güç Piyasası (DGP)'ından - Kojenerasyon üretim tesislerinin ihtiyaç fazlası üretimlerinden - EÜAŞ dışında, ikili anlaşma ile serbest üretim şirketlerinden temin ediyor." Piyasalaşan sektörde elektrik dağıtım şirketlerinin enerji tedarik maliyetlerine etkisi EÜAŞ'tan çok daha fazla.11 Şubat 2022 itibarıyla, tarifeler üzerinde etkisi tartışmasız olan ve GTŞ'lerinin elektrik enerjisi tedarik maliyetlerini yakından ilgilendiren, fiyatların da serbest piyasa yapısı içinde oluştuğu Piyasa Takas Fiyatı (PTF) ağırlıklı ortalaması yaklaşık 1.4 TLkWh, Dengeleme Güç Piyasasında