Sevgili Hürriyet okurları... 'SERKAN KIZILBAYIR İLE YAN KOLTUK' sohbetlerimizde bu haftaki konuğum, Acıbadem Ankara Hastanesi hekimlerinden Nöroloji Uzmanı Dr. Hülya Yıldız Bayar oldu. Demans ve Alzheimer hakkında merak edilenlerin hepsini kendisine sordum.

* Demans ve Alzheimer hastalığı nedir

Demans Mens (zihin) kelimesinden türetilmiştir. Demans da zihnin yitirilmesi anlamına gelir. Demans aslında bir hastalık değil bir sendromdur. Klinik olarak farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Demansa neden olan 100'den fazla hastalık bildirilmiştir. En sık görüleni de Alzheimer hastalığıdır (yüzde 60-70). Demans diyebilmek için bireylerin normal merkezi sinir sistemi gelişimi olmalı ve merkezi sinir sisteminin edinsel hasarı sonucu zihinsel yeteneklerde bozulma ve bu bozulmanın günlük yaşam aktivitelerini etkilemesi gerekmektedir. Zihinsel bozulma bellek, dikkat, dil, görsel mekânsal işlevler, praksi ve gnozi gibi birden fazla alanda olmalı ki günlük yaşam aktivitelerinde bozulma meydana gelebilsin.

Hülya Yıldız Bayar-Serkan Kızılbayır

* Alzheimer hastalığı neden olmaktadır

Hastalığın nedeni tam olarak aydınlatılamamış olmakla birlikte bazı proteinlerin (Amiloid beta,tau) anormal birikimleri sonucu nöronların programlanandan daha erken ölmesi nedeniyle olmaktadır. Riskler arasında yaş, depresyon, damar hastalıkları, düşük eğitim düzeyi, alkol, sigara, Apo E4 gen taşıyıcılığı gibi birçok neden sayılabilir.

* Demans sıklığı nedir Hangi yaşlarda daha çok görülür

Günümüzde insan ömrü uzadığı için, yaşlanan toplumlarda büyük bir sağlık problemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Uluslararası Alzheimer Derneği'nin raporuna göre 2018 yılında dünyada 50 milyon civarında tahmin edilen demanslı hasta sayısının, eğer tedavi ve önleme konusunda büyük bir gelişme olmazsa 2030 yılında 82 milyona, 2050 yılında 152 milyona yükselmesi beklenmektedir. Demans sıklığı 65 yaşında yaklaşık yüzde 1-2 iken her 6 yılda bu oran 2 katına çıkar. 90'lı yaşlarda ise oran yüzde 30-40'lara varmaktadır. Demans hastalarının yüzde 90'ı 65 yaş üzerindedir. Ülkemizde 65 yaş ve üstü nüfusun toplam nüfusa oranının yüzde 10'un üstünde olduğu düşünülürse, demansın ülkemiz için de ciddi bir sağlık sorunu olduğu görülmektedir. Alzheimer tüm demansların yüzde 60-70'ini oluşturur. Ülkemizde 800 bin'e yakın demanslı hasta olduğu ve bu hastaların 2/3'ünün Alzheimer hastası olduğu tahmin edilmektedir. 75 yaşına kadar yaşayan bir kişinin demans olma olasılığı yüzde 10-12'dir. Demans insidansının gelişmiş ülkelerde azaldığına dair bilgiler de bulunmaktadır.

* Alzheimer hastalığının ilk belirtileri nelerdir

En sık unutkanlık, kısa süreli hafıza bozuklukları, günlük işlerde zorlanma, eşyaları unutma, zaman ve yer karışıklıkları şeklinde ortaya çıkar.

* Alzheimer hastalığının evreleri nelerdir

Alzheimer hastalığının 3 evresi vardır.

- Erken evre: Belirtiler hafif olduğu için hastalık gözden kaçabilir. Bir de yaşlılık unutkanlığı gibi düşünülüp hastayı doktora getirme ihtiyacı duyulmayabilir. Hafif unutkanlıklar, anlatılanları tekrarlama ve yeni bilgiler öğrenmede güçlükler olabilir. Unutkanlığı biraz açacak olursak; hasta geçmişi çok iyi hatırlar, hasta yakınları için bu durum yanıltıcı olur. Bu evrede iletişim becerileri bozulmamıştır.

- Orta evre: Bu evrede belirtiler daha netleşir. Hastalar çoklukla bu evrede doktora başvurur ve tanı genellikle bu evrede konur. Hastalar günlük işlerini yaparken yardıma ihtiyaç duyarlar. Yol bulamama, evde odaları karıştırma, içe kapanma, hastanın daha önce ilgi duyduğu şeylere ilgide azalma, para hesabında güçlükler, halüsinasyonlar, davranış bozuklukları tabloya eklenebilir.

- İleri evre: Yürümede güçlük, motor bozukluklar, idrar tutamama gibi belirtiler gelişir. Hasta, yemek yeme, banyo yapma, giyinme gibi tüm aktivitelerde bağımlı hale gelmiştir. Bu dönemde ölümler, beslenme bozuklukları, enfeksiyonlar, damar tıkanıkları nedeniyle meydana gelir.