Öncekigün Karacabey'de domates üreticileriyle beraberdim.Sonrasında Mustafakemalpaşa Ziraat Odası Başkanı Mehmet Aydemir ile bir araya geldim. Edindiğim izlenimleri paylaşmakta yarar görüyorum çünkü soframızın en önemli ürünlerinden domatesin geleceğiyle ilgili olduğunu düşünüyorum. Domates üretimini etkileyecek önemli bir durum var. Eğer üretim etkilenirse fiyatların da dalgalanacağını tahmin etmek güç değil. Gelin bu tehlikenin izlerini beraber sürelim.DÜNYADA ÜÇÜNCÜYÜZTürkiye, domates üretiminde Çin ve Hindistan'dan sonra dünyada üçüncü sırada. Yıllık ortalama üretimimiz 13 milyon ton seviyesinde. Bunun 4.5 milyon tonluk bölümü sanayi tipi domatesten oluşuyor ki bunlar salça ve konserve yapımında kullanılıyor.Domates ihracatımız 2022 yılı verilerine göre 526 bin ton ve bu ihracattan elde edilendövizmiktarı ise 377 milyon 379 bin dolar oldu.En büyük alıcı bildiğiniz gibi Rusya. Salça, kurutulmuş domates ve diğer yan ürünler eklendiğinde kabaca 2 milyon ton domatesimizin ihracat yolcusu olduğunu söyleyebiliriz. Türkiye, 120'den fazla ülkeye domates ve ürünlerini ihraç ediyor. Yüzde 7'lik ihracat payıyla dünyada beşinci sırada yer alıyoruz.Haberin DevamıDomates ve salça başta olmak üzere domatesten üretilen diğer ürünlerin iç pazar için önemini ise sanırım belirtmeme gerek yok. Zaman zaman domates fiyatlarıyla hop oturup hop kalktığımızı da...İHRACAT GÖZLEM ALTINDAİşte dünyadaki üretim-arz dengesizliği olasılığına karşı önce Ticaret Bakanlığı 7 Eylül 2022'de domates salçası ve konservesi başta olmak üzere işlenmiş ürünlerin ihracatının kayda alındığı açıkladı. Yani Bakanlık, bu ürünlerin ihracatını gözlem altına, takibe almış oldu.Sonrasında Tarım Bakanlığı 2 Mart 2023 tarihi itibarıyla 14 Nisan 2023 tarihine kadar domatese ihracat kısıtlaması getirdi.Başta sera üreticileri ve ihracatçılar olmak üzere domates ekonomisinin ülkeye katkısı hatırlanmış olacak ki Ticaret Bakanlığı üç gün sonra devreye girip bu yasağı kaldırdı ve domates ihracatının önü tekrar açıldı.Ancak Ticaret Bakanlığı'nın 7 Eylül 2022'de yayınladığı salça ve konserve ürünlerinin ihracatının kayda alınması tebliği hâlâ geçerliliğini koruyor.Haberin DevamıSÖZLEŞME ZAMANITarla domateslerinin ekimine bazı bölgelerde nisan ayında başlanıyor. Salça ve konserve üreticileri sezon başında sanayi tipi domates üretecek çiftçilerle sözleşme imzalar. Bu sözleşmelerde çiftçiye verilecek tohum, fide, ilaç, gübre gibi yardımlar hasat fiyatları ve prim tutarları belirlenir. Yani çiftçi ekim yapmadan önce domatesten aşağı yukarı ne kadar para kazanabileceğini önceden öngörebilir.Ancak sanayiciler Ticaret Bakanlığı'nın 7 Eylül 2022 tarihli tebliği ile salça ve konserve ürünlerinin ihracatının kayda alındığına dikkat çekiyor. Sanayiciler, "Bu tebliğ ihracata kısıtlama getirmiyor ama kısıtlamanın her an gelebileceğine yönelik algı nedeniyle uzun vadeli plan yapmamıza engel oluyor. Ya ihracat yasağı gelirse kaygısı ile satış yaptığımız ülkeler ile ihracat anlaşması yapamıyoruz. Bu yüzden de dönüp çiftçilerimizle sözleşme yapmamız da güç hale geldi" diye konuşuyor.Haberin DevamıSözleşme