Bolu Kartalkaya'da yaşanan büyük yangın felaketinin ardından geçen hafta kaleme aldığım üç ayrı yazıda ülkemizde yangınla mücadele alanındaki mevzuatın durumunu ve tarihçesini değerlendirmeye çalıştım.

Bunu yaparken birçok yönetmelik ve yasa metnini incelemem gerekti. Bu arada, bazı yönetmeliklerin üzerinde sonradan yapılan değişikliklere özel bir dikkatle bakmak gerekiyordu.

Tabii, farklı alanlardaki yönetmeliklerin yangın önlemlerine ilişkin muhtelif düzenlemeler getirmiş olması, uygulamada yetki açısından gri alanlara giren, yorum gerektiren durumlar yaratabiliyor.

Ve geçen haftadan beri tanıklık ettiğimiz üzere, yangın faciasıyla ilgili kamu makamlarının görev, yetki ve sorumluluklarına dönük olarak kamuoyu karşısında siyasiler arasında sert tartışmalar yaşanabiliyor.

Baştan vurgulamalıyım ki, yangınla mücadele alanındaki ana metin olan 2007 tarihli "Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik", önceden alınması zorunlu önlemler bakımından iyi düşünülmüş, etraflıca hazırlanmış bir metin olarak dikkat çekiyor; kayda geçirilmesi gereken bazı çekincelerle birlikte...

Burada sorunun bir boyutu, yönetmelikte öncelikle etkin bir uygulamayı sağlayacak olan "yaptırımlar" ve bunu da içermesi gereken denetim meselesinin biraz boşlukta kalmış olmasından kaynaklanıyor.

Bugün dördüncü bir yazıyla, mevcut mevzuat hükümleri çerçevesinde Kartalkaya'da yaşanan yangın faciası ile ilgili genel bir değerlendirme yapmak istiyorum. Bu çerçevede şu gözlemleri öne sürebilirim:

Birinci konu Bolu Valiliği'ne bağlı olan İl Özel İdaresi'ni ilgilendiriyor. Yangının çıktığı Grand Kartal Oteli'nin bulunduğu yerin, sorumluluk ve yetki anlamında İl Özel İdaresi'ne bağlı olduğu hususunda bir tereddüt yok. İlgili yasalara göre, otel il sınırları içinde belediyenin sorumlu olduğu bölge ve buna mücavir alanın dışında kalan bir sahada bulunuyor.

Önemli bir nokta daha var. İl Özel İdaresi'nin görev ve yetki alanına girse de, yangınla mücadele açısından gerekli organizasyon söz konusu olduğunda problemli bir durum beliriyor.

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi İdare Hukuku Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Ali Ulusoy, geçenlerde T-24'te yayımlanan bu konudaki kapsamlı analizinde, İl Özel İdaresi Kanunu'nun il özel idareleri için itfaiye teşkilatı kurma zorunluluğu öngörmediğini hatırlatıyor.

Prof. Ulusoy, aynı zamanda il özel idaresi sınırları içindeki yerlerde yangınla ilgili görev ve yetkilerin hangi idarece yürütüleceği konusunda da mevzuatta açıklık olmadığına dikkat çekiyor.

Böyle de olsa, yangının çıktığı yapı bir turizm tesisi olduğu için, mekanın en azından denetimi açısından Turizm Bakanlığı'nın sorumluluk alanına girdiği anlaşılıyor.

Bu arada, Bolu İl Özel İdaresi Genel Sekreteri Sırrı Köstereli, önceki gün yaptığı bir açıklamada "İl Özel İdaresi'nin yangın yönetmeliği gereklilikleri konusunda denetleme yetkisinin ve buna ait teşkilatının olmadığını, bu konuyla alakalı yanıtların ilgili mevzuatta aranması gerektiğini" belirtmiştir.

Burada hadisenin en tartışmalı alanlarından birine, Turizm Bakanlığı'nın otelin yangın önlemleri açısından denetimini yapıp yapmadığı sorusuna geliyoruz.

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy, geçen cuma akşamı CNN Türk'te Ahmet Hakan'ın sorularını yanıtlarken, kuvvetli ifadelerle bakanlık kontrolörlerinin denetim yetkilerinin yalnızca turizmle ilgili süreçlere yönelik olduğunu vurguladı, "Biz nitelik ve sınıflandırmayla ilgili denetimleri yapıyoruz" diye konuştu.

Bakan bu pozisyonu alırken, 1983 yılında çıkarılmış olan ve 2006 yılında bir dizi değişikliğe uğrayan "Turizm Yatırım, İşletme ve Kuruluşlarının Denetimi Hakkında Yönetmelik" bize ne söylüyor

Yönetmeliğin "Kapsam" başlığı altındaki ikinci maddesinde "Bu yönetmelik, insan ve çevre sağlığı ile can ve mal güvenliği de dahil olmak üzere belgeli turizm yatırım işletmelerinin ... denetlenmesine ilişkin hükümleri de kapsar" deniliyor.

Keza, 22. maddesinde denetimde incelenecek hususlar arasında "Can ve mal güvenliğine yönelik tedbirler" de sıralanıyor.

Yönetmelik, denetimin bakanlık kontrolörleri ve bakanın görevlendirmesi halinde bakanlık müfettişlerince yapılacağını söylüyor.

Yani yönetmeliğin hükümlerine göre bir turizm tesisinden içeri girecek olan kontrolörün o mekânda konaklayan insanların can güvenliklerinin karşılanıp karşılanmadığını da merak etmesi, örneğin yangın merdiveninin bulunup bulunmadığına, odalarda yağmurlama sistemi olup olmadığına da bakması gerekiyor.

Bunlara bakılması bir kontrolörün ne kadar zamanını alır ki

Öte yandan, söz konusu işletme yürütmekte olduğu bazı bürokratik işlemler açısından Bolu Belediyesi'ne bağlı itfaiye müdürlüğünden geçen aralık ayında denetleme talebinde bulunmuştur. Bolu itfaiyesi de 16 Aralık tarihinde yaptığı incelemede, oteldeki yangın önlemlerini sekiz maddede yetersiz bulmuştur.

Bu rapora bakıldığında, bir yangın ihtimali karşısında bina tehlikeli bir durumdadır.

Tam bu noktada diğer tartışmalı başlığa geçiyoruz. CHP'li Bolu Belediyesi'ne bağlı itfaiye birimi bu raporu hazırlamış olmakla birlikte, yetkisi bulunmadığı gerekçesiyle işletme hakkında herhangi bir işlem yapmama yoluna gitmiştir.