Suriye'nin Fırat havzasında ABD ile Türkiye arasında tehlikeli bilek güreşi

BÜTÜN uluslararası camia dikkatlerini Suriye'ye ve Esad rejimini devirerek ipleri eline alan Heyet Tahrir eş Şam (HTŞ) örgütüne çevirmişken, ülkenin başkent Şam'ın uzağında kalan bir başka köşesi, Fırat boyunca ve doğusuna uzanan bölgesi, Türkiye ile ABD'nin de dahil oldukları gerilimli bir alan hakimiyeti mücadelesine sahne oluyor.

Görünüşte özelikle kuzey bölgesinde sahada Suriye Milli Ordusu (SMO) ile Suriye Demokratik Güçleri (SDG) çatışıyor ama ilkinin arkasında Türkiye, ikinci grubun arkasında ise ABD'nin durduğunu hesaba kattığımızda, yaşanan durumu aslında iki NATO müttefikinin bilek güreşi olarak görmek hata olmaz.

Sahada karşı karşıya gelen aktörlerin sıkça askeri güce de başvurdukları buradaki çekişme, temelinde, Esad sonrası dönemde Fırat'ın doğusuna uzanan ve ülkenin topraklarının yaklaşık üçte birine denk gelen ABD'nin gözetimindeki geniş coğrafyanın akıbetini konu alıyor.

Bu bölge, 2015-2016 sonrası dönemde ABD'nin himayesi altında, PKK'nın Suriye'deki uzantısı YPGPYD'nin ana omurgasını oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri'nin (SDG) kontrolünde bulunuyor.

strong class'read-more-detail'Haberin Devamı

Fırat'ın doğusuna dağılmış bulunan ve sayıları 800-900 aralığında tahmin edilen ABD askerlerinin varlığı, burada YPGSDG'ye oldukça güvenli bir koruma şemsiyesi sağlıyor. Bu bölgenin hava sahasının kontrolü de ABD'nin
elinde.

Türkiye, yeni dönemde ABD'den PKK'nın uzantısı olduğu gerekçesiyle YPGSDG'nin tasfiyesini bir kez daha talep ederken, Ankara'nın desteklediği Suriye Milli Ordusu (eski adıyla ÖSO) da sahada giriştiği askeri hamlelerle YPG'yi geriletmeye çalışıyor.

YPGSDG FIRAT'INBATISINI TERK ETTİ

SDG, Suriye'deki iktidar değişikliğinden iki önemli kayıpla çıkmış durumda. Öncesinde, Fırat'ın batısındaki coğrafyada YPG'nin sahada varlık gösterebildiği iki alan söz konusuydu. Bunlardan birincisi Halep'in hemen kuzeyindeki Tel Rifat ve doğusundaki Münbiç yerleşimleriydi.

Heyet Tahrir eş Şam (HTŞ) unsurları 27 Kasım'da Esad rejimine karşı başladıkları harekâtta Halep'i aldıktan sonra Şam'a, güneye doğru ilerlerken, Türkiye'nin desteğindeki SMO da Tel Rifat ve Münbiç'e doğru harekete geçince, YPG her iki bölgeyi de terk etmek durumunda kaldı. Böylelikle, YPG'nin Fırat'ın batısındaki varlığı Halep şehrinin kuzeyindeki küçük bir cep dışında büyük ölçüde sona ermiş oldu.

strong class'read-more-detail'Haberin Devamı

KOBANİ'DEKİ ÜSTERUS BAYRAĞI YERİNEABD BAYRAĞI

Fırat'ın batısındaki güç dengesinin YPG'nin tasfiyesiyle köklü bir şekilde değişmesinden sonra Suriye'nin kuzeyi ve doğusundaki gerilim, eski rejimyeni iktidar (HTŞ) bölgesi ile YPGSDG bölgesini birbirinden ayıran sınır hattını çizen Fırat Nehri ve civarına kaydı.

Bu bölge üzerinde birinci basınç alanı olarak YPG'nin de askeri varlık gösterdiği KobaniAyn el Arab şehri öne çıkıyor. Bu şehir, Fırat'ın Suriye topraklarına girdiği Karkamış'tan TSK kontrolündeki Barış Pınarı Harekât Bölgesi arasında uzanan 80 kilometrelik sınır hattının ortasında bulunuyor.

Bu hattın sorumluluğu Türkiye ile Rusya arasında 22 Ekim 2019 tarihinde imzalanan Soçi Mutabakatı ile Rusya'nın kontrolüne geçmiş, Rusya YPG'yi ve örgütün ağır silahlarını bu bölgeden sınırın 30 kilometre dışına çıkarma taahhüdünü üstlenmişti. Ancak geçen dönemde Rusya'nın taahhüdüne rağmen YPG bu bölgede varlığını sürdürdü.

strong class'read-more-detail'Haberin Devamı

Suriye'de meydana gelen iktidar değişikliği üzerine Rusya ülkenin dört bir tarafına dağılmış askeri birliklerini sahadan çekmeye ve batıda Lazkiye'ye bitişik Hmeyhim üssünde toplamaya başlayınca, geçen hafta Kobani'de bulunan askeri tesisini de boşalttı.

Rusların Kobani'deki üslerinden çekilmesi son zamanların en ilginç ve sürpriz stratejik hamlelerinden birini beraberinde getirdi. Rusların boşalttığı üsse geçen hafta sonunda ABD askerleri geldi. İnen Rus bayrağının yerine ABD bayrağı çekildi.

ABD ASKERLERİKOBANİ'DEDEVRİYE ATIYOR

Bir bu kadar önemli olan, ABD askeri konvoylarının da belli aralıklarla bayraklarını çekip Kobani çevresinde devriyeye çıkmaları. Keza ABD savaş uçakları da zaman zaman keşif uçuşları yapıyor Kobani bölgesi üzerinde.

strong class'read-more-detail'Haberin Devamı

ABD'nin Kobani'de bu şekilde kuvvetli bir görünürlük sergilemesi, büyük ölçüde SMO'nun bu bölgeye dönük bir hareketini caydırmaya dönük bir hamle olarak görülüyor. Bu yönüyle SMO'yu himaye eden Ankara'ya da verilen bir mesaj niteliği taşıyor.

Burada dikkat çekici bir nokta daha var. O da, Rusların aynı zamanda Barış Pınarı Harekât Bölgesi'nin güneybatı sınır ucuna hemen bitişik olan Ayn İsa'daki askeri üssü de terk etmiş olmaları. 2019 öncesinde burası bir ABD üssüydü ve Amerikalılar TSK'nın Barış Pınarı Harekâtı nedeniyle burayı boşaltıp güneye çekilince, boşalan tesise Rus askerleri girmişti.

Rusların da çekilmesinden sonra üsse bu aşamada kimsenin girmediği anlaşılıyor.

strong class'read-more-detail'Haberin Devamı

BLINKEN'DANÖNCE ATEŞKES

SMO birliklerinin Münbiç'i almalarından sonra geçen haftanın ikinci yarısında Fırat havzası üzerindeki Teşrin barajına gelmeleri ve burada SMO ile YPG arasında çıkan çatışmalar da ikinci bir basınç alanını yarattı.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın geçen perşembe akşamı Ankara'ya ayak basmasından kısa bir süre önce geçici bir ateşkes anlaşmasına varıldı.

Gelgelelim ateşkes anlaşmasının bu hafta başında pazartesiyi salıya (dün) bağlayan gece yarısı sona ermesiyle birlikte SMO ile YPG arasında karşılıklı çatışmalar yeniden başladı.

YPG, RAKKA'DA FIRAT'INBATISINA YAYILDI

Şimdi biraz daha güneye Rakka'ya doğru inelim. Rakka şehir merkezi Fırat'ın doğu kıyısında olduğu için zaten YPG bölgesindeydi. Ancak burada da Arap aşiretleri arasında YPG'nin varlığına karşı itirazların yükselmeye başlaması, protesto gösterilerinin düzenlenmesi birbiri ardına bazı ölüm vakalarının da yaşandığı olaylara neden oldu.