ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray'da henüz bir ayını bile doldurmadan birbiri ardına yaptığı sürpriz hamlelerle işleyişi zaten tartışma konusu olan uluslararası düzeni tümüyle altüst etmiş bulunuyor.

ABD'nin liderliğini yüklendiği Batı dünyası adına kâğıt üstünde savunulan ne kadar kural, değer ve ölçü varsa, hepsi Trump'ın bir şok dalgası halinde yaptığı hamlelerle yerle bir olmuş durumdadır geçen üç haftayı aşkın süre içinde.

Çok kısa bir zaman zarfında küresel ölçekte bu kadar büyük bir depreme yol açabildiğine göre, kendisinin aynı davranış kalıbıyla yola devam etmesi durumunda bizi ne bekliyor

Böyle devam ettiği takdirde, üzerinde yaşadığımız dünya Trump'ın başkanlığının dördüncü yılının sonuna gelindiğinde belki de bazı yönleriyle tanıyamayacağımız, bugünkünden farklı bir yer olacaktır.

KANADA'YI BİLEKIRIP DÖKÜNCE...

Trump'ın 20 Ocak'ta göreve başlamasından sonraki hareket tarzını ve bunun tetiklediği sonuçları üç başlıkta ele alalım.

Birinci grupta, Trump'ın sorun olarak gördüğü konulara yaklaşımında doğrudan ABD'nin üstünlüğü iddiasından hareket edip, güce dayanarak, baskı, tehdit, 'zor kullanma' yoluyla sonuca gitme anlayışı karşımıza çıkıyor. Bunu yaparken yerleşik bütün kurallara meydan okuyor.

Panama Kanalı'nı bağımsız bir ülke olan Panama Cumhuriyeti'nden gerekirse zorla geri alma hedefini açıklaması, NATO üyesi Danimarka'ya bağlı olan Grönland'a el koyacağını duyurması ve bir başka NATO müttefiki olan Kanada'dan, egemen bir ülkeden "ABD'nin 51'inci eyaleti" diye söz etmesi, bu kategorideki örnek durumlar olarak sıralanabilir.

Bu tartışmada Kanada özellikle önem taşıyor. Kanada, NATO müttefikliği bir tarafa, kuzeyindeki sınırdaşı olarak herhalde ABD'nin en yakın, en dostane ilişkilere sahip olduğu ülkedir. ABD ile Kanada arasındaki ilişki çok özeldir. Trump'ın ABD'ye bu kadar yakın bir ülkeyi bile karşısına almış olabilmesi, başlı başına üzerinde durulması gereken bir vakadır.

Şu nedenle... Buradaki tavrı, müttefikliğin, dostluğun, tarihten gelen bir yakınlığın, ortak bağların Trump için hiçbir anlam ve değer ifade etmediğini gösteriyor.

Demek istediğim, Kanada'yı bile kırıp dökebilen bir ABD Başkanı'nın başka ülkeler karşısında yapabileceklerinin sınırı yoktur...

GAZZE'DEFELAKETSENARYOSU

Dünyayı şoka soktuğu ikinci alan Gazze konusunda yaptığı çıkıştır. Trump, Filistinlilere ait topraklara el koymayı, "sahipliğini" almayı, Filistinlileri buradan sürmeyi tasarlamaktadır. Yapmak istediği, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in tanımlamasıyla, "etnik temizlik"tir.

Trump, Gazze'de yaşayan iki milyon dolayındaki Filistinliyi Mısır ve Ürdün'ün almasını istiyor. Bu iki ülkeyi, talebini kabul etmedikleri takdirde Amerikan yardımlarını kesmekle tehdit ediyor.

Uygulama şansı olmasa bile, bu projenin gündeme getirilip üzerinde konuşuluyor olması bile başlı başına bir felaket senaryosudur. Gösterilen tepkilere bakılırsa, bu konuda şimdiden Trump-Netanyahu ikilisi ile dünyanın geri kalan bölümü arasında bir ayrışma şekillenmektedir.

UKRAYNA'DARUSYA'YAYAKLAŞIYOR

Yaşanan üçüncü büyük şok, Trump'ın geçen çarşamba günü Rusya lideri Vladimir Putin ile yaptığı telefon görüşmesinde Ukrayna konusunda kendisiyle pazarlığa oturmayı kararlaştırmış olmasıyla ilgilidir.

Bu noktada mesele, Trump'ın Ukrayna sorununu Putin ile işgal altındaki Ukrayna'nın temsilcileri masada bulunmadan pazarlık etmeyi düşünebilmiş olmasıdır. Yükselen itirazlar üzerine Ukrayna'nın da müzakere sürecine dahil edileceği açıklanmıştır.

Bir bu kadar düşündürücü olan, Trump'ın ortaya koyduğu görüşlerle aslında Ukrayna konusunda Rus tezlerine yaklaşan bir çizgiye gelmesidir. Çünkü, önceki gün Ukrayna'nın NATO'ya üyeliğini uygulanabilir bulmadığını belirtmiş, ayrıca Ukrayna'nın işgalde kaybettiği toprakların hepsini geri alabilmesine ihtimal vermediğini söylemiştir.

Özetle Trump, Batı'nın Ukrayna'da Rusya karşısındaki pozisyonunu büyük ölçüde düşürmüş bulunuyor.

NATO'YUUKRAYNA'DABOŞLUKTA BIRAKTI

Burada Batı dünyası açısından rahatsızlık yaratan bir durum, Trump yönetiminin Ukrayna'nın NATO üyeliğine açıktan karşı çıkmasıdır. Oysa, Ukrayna'nın NATO üyeliği hedefini 2008 yılı nisan ayında Avrupalıların bütün kuvvetli itirazlarına rağmen Bükreş'te düzenlenen NATO zirvesinin nihai bildirisine sokan, dönemin ABD Başkanı George W. Bush'tan başkası değildi. Bugünkü Trump yönetimi ise bu hedefi gerçekçi bulmuyor.

O zaman 2008 yılından bu yana düzenlenen bütün NATO zirvelerinden sonra bu hedefi tekrarlayan resmi NATO bildirileri de bugün boşlukta kalmaktadır.

Boşlukta kalan sadece ittifakın ortak iradesini yansıtan ve her seferinde müttefikler tarafından konsensüsle kabul edilen NATO bildirileri değildir. Kabul edelim ki, bu durumda bizzat NATO'nun varlığı ve anlamı da tartışmaya açılıyor.

Üstelik yine Trump yönetiminin, Avrupalıların güvenlikleri için ABD'ye dayanmak yerine kendilerinin daha çok çaba sarf etmeleri yönündeki mesajları da hesaba katıldığında, tablo daha da sarsıcı hale geliyor. Avrupalılar, ABD'nin Avrupa'nın savunmasına dönük taahhüdünün tartışılır hale gelmesinin şokunu yaşıyorlar.

PUTİNCEPHESİNDEMEMNUNİYET

Rusya lideri