MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, bölücü terör örgütünün başı Abdullah Öcalan'ın "umut hakkı"ndan yararlanıp gelip TBMM'de örgütünü lağvettiğini, silahların gömüleceğini söylemesi çağrısı yaptı. Böyle bir çağrının, Devlet Bahçeli tarafından yapılması daha çok DEM Partililer başta olmak üzere toplumun büyük bir kesiminde şaşkınlık yarattı.

Abdullah Öcalan, 1999 yılından bu yana cezaevinde. Cezaevinde geçirdiği süre 25 yılı dolduruyor. Cezaevlerinde 30 yıldır yatanlar var. Öcalan için bir düzenleme yapılırken, sanırız onların durumu da dikkate alınacaktır.

YASALARIMIZDA YOK

"Umut hakkı" düzenlemesi yapılırsa, Abdullah Öcalan serbest kalacak. Ya da belli bir süre daha "ev hapsine" alınacak. Öcalan'ın serbest kalıp kalmayacağına cezaevinde bulunan bir komisyon karar verecek. Ancak, eğer iktidar istiyorsa, komisyonun farklı bir karar vermesi de beklenmez.

"Umut hakkı" da nereden çıktı Umut hakkı, ömür boyu hapis cezasına çarptırılan ve koşullu salıverme imkanından yararlanamayan mahkumların durumuyla ilgili bir düzenleme olarak biliniyor.

Türk Ceza İnfaz Kanunu'nda buna ilişkin bir düzenleme bulunmuyor. Ceza İnfaz Kanunu ve Terörle Mücadele Kanununda değişiklik yapılarak bu şekilde bir düzenleme yapılabilir. Dolayısıyla bu aşamada bu konu hukuki değil, ceza siyaseti ile ilgilidir.

AİHM KARARINDA NE DENİLİYOR

Türkiye, istediği zaman Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Anayasa Mahkemesi (AYM) kararlarına uyuyor. Bazı kritik davalarda, yerel mahkeme, bu kararları "yok" sayıyor. Emekli Askeri Hakim, avukat Cengiz Demirtaş, AİHM mevzuatını yakından izleyen bir hukukçu."Umut hakkı"nın nereden çıktığını sordum, şunları anlattı:

"2013 yılında İngiltere'de'Vinter ve Diğerleri'olarak anılan davada ömür boyu hapis cezalarının belirli bir süre sonra gözden geçirilme veya tahliye şansı olmadan uygulanmasının, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 3. Maddesinin (Sözleşmenin 3. maddesi hiç kimsenin işkenceye, insanlık dışı veya aşağılayıcı muameleye tabi tutulamayacağı belirtiliyor. Kısaca işkence yasağı) ihlali anlamına geldiğine, müebbet hapis cezasının en fazla 25 yıl sonra gözden geçirilmesi, mahpusların serbest bırakılma koşullarının değerlendirilmesi gerektiğine hükmetmişti.

LİTVANYALI MAHKUM KARARI

AİHM 2017'de Litvanya'da müebbet hapis cezasına çarptırılan iki mahkumla ilgili kararında ise "umut hakkı" ile ilgili şu ifadelere yer vermişti:

En iğrenç ve korkunç eylemlerde bulunanlar bile temel insanlıklarını korur ve içlerinde değişme kapasitesi taşırlar. Hapis cezaları uzun ve hak edilmiş olsa da, bir gün işledikleri hataların kefaretini ödemiş olabilecekleri umudunu taşıma haklarını korurlar. Bu umuttan tamamen mahrum bırakılmamalıdırlar. Onları umuttan mahrum bırakmak, insanlıklarının temel bir yönünü inkar etmektir ve bu da aşağılayıcı olacaktır."

O CEZALARIN İNFAZI NASIL

Ağırlaştırılmış müebbet hükümlülerinin cezaevinde belirli süreleri "iyi halli" olarak geçirdiği takdirde koşullu salıvermeden yararlanması mümkün. Bugün itibariyle müebbet hapis cezası alanlar 24 yıl, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alanlar 30 yıl cezaevinde geçirdikten sonra koşullu salıvermeden yararlanabiliyor.

Ancak "idam cezaları müebbet ağır hapis cezasına dönüştürülen terör suçluları ile bir örgüt faaliyeti çerçevesinde" "Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar" dahil belirli suçları işleyenler ve hakkında, koşullu salıverilmeye ilişkin hükümlerin uygulanmayacağı 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununda düzenlendi. Bu kişiler hakkında müebbet ağır hapis cezası ölünceye kadar devam etmesi öngörüldü.