Anayasamızın 160. maddesine göre belediyelerin hesap ve işlemlerinin denetimi, kesin hükme bağlanması Sayıştay tarafından yapılıyor. Sayıştay'ın malî faaliyet, karar ve işlemlerini, denetimleri sırasında kamu davası açılmasını gerektirensuç oluşturan fiiller, Sayıştay Kanunu'nun 78. Maddesine göre Sayıştay Başsavcılığınca, Cumhuriyet Savcılığına gönderilmesi gerekiyor.

Sayıştay Başkanlığında, konularında uzmanmeslek mensubu 839 denetçi bulunuyor. Sayıştay tarafından belediye hesapları her yıl memurun da huzurunda, belediyenin de uygulamaya yönelik görüşü alınarak, aylar süren titizyorucu çalışmalar sonunda rapora bağlanıyor. Sayıştay denetim raporları; belediyelerin mali iş, işlemleri ve gidişatları hakkında genelgüvenilirnesnel bilgiler edinmek için ilk olarak başvurulması gereken belgeler arasında yer alıyor. Bunları dikkate almadan yapılacak değerlendirmeleroperasyonlar; noksan, hatalı, yanlı olarak değerlendiriliyor.

İÇİŞLERİ BAKANLIĞININ YETKİSİ

Anayasa'ya göre İçişleri Bakanlığının belediyeler üzerinde idari vesayet yetkisi var. Bu bağlamda; İçişleri Bakanlığı denetim elemanlarınca belediyelerin teftişdenetimleri yapılıyor, belediye görevlileri hakkında incelemearaştırma ve soruşturma işlemleri yürütülüyor. Mülkiye Teftiş Kurulunda halen 67 Vali- Mülkiye Başmüfettişi, 136 Mülkiye BaşmüfettişiMüfettişi olmak üzere 203 denetim elemanı görev yapıyor.

ValilikKaymakamlık görevlerinden gelen Mülkiye Müfettişleri teori ve pratikten gelen bilgilerinin yanı sıra deneyime de sahip. Kaldı ki bunların yaptıkları teftişler sırasında farklı uzmanlıkteknik bilgiyi gerektiren hâllerde kamu kurum ve kuruluşlarından yeterli personel isteme yetkileri de bulunuyor.

MAL BİLDİRİMİ İSTEYEBİLİYORLAR

İçişleri Bakanlığı denetim elemanları haksız edinildiği iddia edilen malvarlığının araştırılması amacıyla ilgili kurum ve kuruluşlardan bilgi ve belge isteyebiliyor. Şüpheli ve yakınlarından mal bildiriminde bulunmalarını da talep edilebiliyor. Yapılan soruşturmada delilemare elde edilmesi halinde dosya yine C. Savcılığına gönderiliyor.

İçişleri Bakanlığı denetim elemanları aracılığıyla belediyelerin idari işişlemlerinin teftişiön inceleme soruşturma sırasında kamu zararı tespit edilmesi halinde ilgililerden tahsili için gerekli yasal süreç başlatılıyor. Diğer yandan belediyelerin malî faaliyet, karar ve işlemlerinin denetimi konularında İçişleri Bakanlığı özel denetim yetkisine de sahip.

Belediyelerde mali yönetim ve kontrol sisteminin zaafa uğradığı, yolsuzluk, kamu zararına yönelik belirtilerin ortaya çıkması hallerinde Cumhurbaşkanı onayı üzerine, belediyelerin tüm mali işişlemlerin (harcamalarının) teftişi yapılabiliyor.

SUÇ DUYURUSUNDA BULUNMALI

Belediyelerdeki Sayıştay denetimleri sırasında, kamu davası açılmasını gerektiren durumlarda C. savcılıklarına suç duyurusunda bulunulmalı, tespit ve eleştiri ile yetinilmemeli. Belediyelerde mali yönetim ve kontrol sisteminin zaafa uğradığı, yolsuzluk, kamu zararına yönelik emarelerin ortaya çıkması halinde genel nitelikli adli soruşturmalardan önce Cumhurbaşkanı onayı üzerine, İçişleri Bakanlığınca ilgili belediyenin tüm mali işişlemlerin teftişi yaptırılmalı.

Emekli Mülkiye Başmüfettişi Mahmut Esen, "Kuruluşu Cumhuriyet öncesine dayanan, güçlü bir kadroya ve geniş olanaklara sahip Mülkiye Teftiş Kurulu Başkanlığı görevlendirilmesi, yürütülen soruşturma sonuçlarının kamuoyunda kabul görmesi, kamu yararı ve hizmet gerekleri yönünden de uygun olacaktır"