Merkez Bankası'nın eski başkan yardımcısı, yolsuzluk suçlamasıyla tutuklandı. İlk bakışta, bu olay sıradan bir adli vaka gibi görünebilir: Bir kamu görevlisinin usulsüzlük iddialarıyla karşı karşıya kalması, soruşturma ve ardından gelen tutuklama. Ancak, olayın dikkat çekici bir yanı var: Tutuklanan kişinin, cebimizde taşıdığımız 200 liralık banknotların üzerinde imzası bulunuyor. Yani, günlük hayatımızın en somut sembollerinden biri olan para biriminde adı yazan bir kişi, şu anda cezaevinde. Bu durum, olayı basit bir hukuki meseleden çıkarıp, toplumun adalet algısını ve siyasi reflekslerini sorgulatan bir sembole dönüştürüyor.

SOSYAL MEDYANIN VE EKRANLARIN REFLEKSİ

Haberin yayılmasıyla birlikte, sosyal medya platformları ve televizyon ekranları, her zamanki gibi hızlı bir tepkiyle doldu. Kimileri, "Bu adam AK Parti'ye yakınmış, demek ki bir hesaplaşma var" yorumunu yaptı. Diğerleri, "Parti içi kavga mı çıkıyor Yoksa kendi adamlarını mı harcıyorlar" sorusunu gündeme getirdi. Bazıları ise daha ileri giderek, "Onlar kendi adamlarını tutuklar mı hiç Mutlaka bir oyun dönüyor" dedi. Bu tepkiler, Türkiye'de alışıldık bir manzaranın parçası. Bir kamu görevlisi yargı önüne çıktığında, olayın hukuki boyutu genellikle ikinci planda kalıyor; onun yerine siyasi bir arka plan aranmaya başlanıyor. Yargılama olmazsa "koruma kalkanı", yargılama olursa "iç hesaplaşma" deniyor. Sonuçta, devlet ne yaparsa yapsın, adalet mekanizması eleştiriden kurtulamıyor.

NEDEN HEP BİR "PERDE ARKASI" ARIYORUZ

Peki, bu şüpheci yaklaşım neden bu kadar yaygın Türkiye'de, özellikle son yıllarda, her olayda bir "perde arkası" arama alışkanlığı yerleşti. Bir yolsuzluk iddiası mı var Evet, olabilir; ama asıl mesele, "Kim kime mesaj veriyor Hangi grup hangi grubu tasfiye etmeye çalışıyor" oluyor. Hukuk, deliller ve adalet yerine, komplo teorileri devreye giriyor. Bu yaklaşım, sadece siyasi olaylarla sınırlı değil; neredeyse her alanda kendini gösteriyor. Bir doğal afet olsa "üst akıl", bir ekonomik kriz olsa "dış güçler", bir yargı kararı olsa "güç mücadelesi" deniyor. Oysa bazen mesele çok daha basit: Birileri yanlış yapıyor, kanuna aykırı davranıyor; devlet kurumları da bunu tespit edip gereğini yapıyor. Ancak toplum olarak, gölgelerde yaşamaya o kadar alıştık ki, güneş ışığını gördüğümüzde bile şüpheleniyoruz. Bu şüphecilik, sağlıklı bir eleştiriden çok, toplumsal güveni kemiren bir paranoyaya dönüşüyor.

PARANIN İMZASI VE TOPLUMUN ZİHNİYETİ

200 liralık banknotlardaki imza, elbette sembolik bir unsur. Para basımında yer alan imzalar, resmiyetin ve güvenin bir temsili. Ancak bu olayda, o imza üzerinden toplumun zihinsel yapısını okumak mümkün. Paranın üzerinde adı olan biri yolsuzluktan tutuklandığında, kimsenin aklına ilk olarak "Demek ki adalet mekanizması işlemeye başlamış, kimse dokunulmaz değil" demek gelmiyor. Bunun yerine, hemen "İktidar içi kavga mı var Bu tutuklama kimin işine yarıyor" soruları soruluyor. Bu refleks, adaleti bağımsız bir değer olarak kabul etmemenin bir sonucu. Her gözaltı, her soruşturma, her mahkeme kararı, illa ki politik bir arka plana bağlanmalı; yoksa anlamlı bulunmuyor. Bu bakış açısı, sadece bireysel olayları etkilemekle kalmıyor; devletin kurumlarına, yargıya ve toplumsal vicdana duyulan güveni zedeliyor.