İlluminati hem gerçek hem de hayali gruplara verilen bir isimdir. İlluminati, genellikle gizli bir topluluk veya örgüt olarak anılır ve dünya çapında çeşitli komplo teorilerinin odak noktasını oluşturur. Oysa Illuminati, 1776'da Bavyera'da (Almanya) kurulan ve aydınlanma çağının ilkelerinin savunucusu olan bir örgüttü. Örgütün amacı batıl inançlara, gericiliğe, kamu yaşamı üzerindeki dini etkiye ve devlet gücünün kötüye kullanılmasına karşı çıkmaktı. Örgüt birkaç yıl faaliyette kaldı ve sonra yasaklandı.

Günümüzde İlluminati, çoğunlukla gizli bir toplum olduğuna inanılan bir örgütle ilişkilendirilir ve çeşitli komplo teorileri, bu örgütün dünya olaylarını kontrol ettiğini veya etkilediğini iddia eder. Bu iddialara inanan birçok kişi, İlluminati'nin tarihte büyük devrimlerden suikastlara kadar birçok olayın arkasında bulunduğunu, nihai amacı dünyayı ele geçirmek olan gizli ve çok güçlü bir yapı olduğunu düşünür. Bu teorilere göre İlluminati üyeleri dünya liderleri, ünlüler ve etkili iş insanları gibi yüksek statüdeki kişilerden oluşur. Ancak bu tür komplo teorileri genellikle spekülatiftir.

İlluminati'nin yanlış anlaşılması, tarihsel gerçeklerden ziyade komplo teorileri, popüler kültürün etkisi gibi faktörlerden kaynaklanıyor. Gerçekte İlluminati'nin modern dünya üzerinde iddia edilen etkisi, büyük ölçüde abartılmış ve mitolojik bir anlatı haline gelmiştir. İlluminati, 1 Mayıs 1776'da Adam Weishaupt adlı bir Alman hukuk profesörü tarafından Bavyera'da kuruldu. Amaç, aydınlanma düşüncesini yaymak, dinin ve monarşinin toplum üzerindeki etkisini azaltmak, bilim ve akılcılığı ön plana çıkarmaktı. Gizli bir örgüt olarak faaliyet gösteren İlluminati, hiyerarşik bir yapıya sahipti ve üyeleri arasında entelektüeller, siyasetçiler ve önemli şahsiyetler bulunuyordu.

Weishaupt'un fikirleri, yaşadığı dönemde oldukça tartışmalıydı. Bu nedenle, o ve diğer üyeler faaliyetlerini gizli tutmaya karar verdi. Aynı zamanda, güvenliklerini sağlamak için bazı katılım şartları koydular. Topluluğa yalnızca erkeklerin kabul edilmesine, üyelerin varlıklı ve itibarlı olmasına karar verildi. İlk toplantı, 1 Mayıs 1776 gecesi, Adam Weishaupt'ın liderliğinde Ingolstadt yakınlarındaki bir ormanda yapıldı. Toplantıya katılan beş kişi, topluluğun temel kurallarını belirledi.

1780'lerde Bavyera hükümeti tarafından yasa dışı ilan edildi ve örgüt dağıtıldı. Resmi olarak varlığı sona erdi. İlluminati üyesi olduğundan şüphelenilen birçok kişi tutuklandı. Adam Weishaupt ise Ingolstadt'tan sürgün edildi.1830 yılında, 82 yaşında hayatını kaybetti ancak İlluminati'nin hikayesi burada sona ermedi. Günümüzde İlluminati, dünya çapında gizli bir örgüt olarak tasvir edilir ve çeşitli komplo teorilerine konu olur. Bu teorilere göre İlluminati, dünya siyasetini, ekonomisini ve medyasını kontrol eden küresel bir elit grubudur. Amaçlarının 'yeni dünya düzeni kurmak' olduğu iddia edilir.