Geçen hafta oldukça şaşırtıcı bir olay yaşandı. Hatta ekonomi dünyasında şok etkisi yaratan bir gelişme diyebiliriz. Türkiye'nin en önemli sanayi kuruluşlarından Vestel, ciddi bir açıklama yaparak yaklaşık 2.000 personelini işten çıkaracağını duyurdu.
Bu rakam, Vestel'in toplam çalışanlarının yaklaşık 10'una denk geliyor. Yani Vestel, personel sayısında 10 oranında bir küçülmeye gideceğini açıkladı. Tabii bu durum büyük yankı uyandırdı. Ancak kimse şunu sorgulamadı: Vestel neden bir anda bu kadar personeli işten çıkarıyor
Evet, Vestel'in hataları vardı. Geleceğe dönük ciddi hesaplama hataları yapmıştı. Bana göre Vestel, yönetim açısından oldukça profesyonellikten uzak bir görüntü çizdi. Bu noktada, Vestel'in bu duruma gelmesinin en önemli nedenlerinden biri de bana göre Mehmet Şimşek ve ekonomi politikalarıdır. İşte bu politikaların ilk somut, açık ve net olumsuz sonucunu Vestel üzerinden gördük. Vestel, şu anda Mehmet Şimşek'in ekonomi politikalarının Türkiye'yi nereye getirdiğinin en belirgin örneğidir.
Vestel CEO'su her ne kadar çıkıp da "Yeniden yapılandırma amacıyla böyle bir karar aldık." gibi açıklamalar yapmış olsa da, gerçekte "Zarar ediyoruz." demek istiyor. Evet, gerçekten de zarar etti. Zaten ihraç ettiği tahviller ciddi bir güven kaybına uğradı, "çöp" statüsünde işlem görmeye başladı. Yeniden borçlanamaz hâle geldi. Yaklaşık 5 milyar liralık devasa bir borcu var. Peki, Vestel neden bu hale geldi
Bu soruya hemen yanıt vermek istiyorum. Vestel'in bu hale gelmesinin temel nedeni, dolar kurunun baskılanarak Türk lirasının değerli tutulmasıdır. Biliyorsunuz, ekonomi yönetimi enflasyonu düşürmek amacıyla değerli Türk lirası politikasını uyguluyor.
Türk lirası değerli tutulunca, dolar aylık enflasyonun altında artıyor. Şimdi Vestel'e bakalım: Manisa'da bir fabrikası var ve bu fabrikadan tüm dünyaya elektronik ürünler satıyor. Doğal olarak, anlaşmalarını euro üzerinden yapıyor.
Ancak Vestel, diğer markalarla kıyasıya bir rekabet içinde olduğu için ürünlerini daha ucuza satmak zorunda. Bugüne kadar bu farkı iç piyasadaki kur avantajıyla telafi ediyordu. Ama artık bu mümkün değil.
Türkiye'de işçilik maliyetleri enflasyona göre belirleniyor. Ücretler, vergiler, sigorta primleri ve diğer yan maliyetler Türk lirası bazında artıyor. Ancak gelir euro ile olduğundan ve kur yeterince artmadığından, Vestel'in mali dengesi tamamen bozuldu. Örneğin, 20 euroya mal ettiği bir ürünü Avrupa'da 30 euroya satarken artık bu maliyet 25-30 euroya çıktı.
Bu durumda, Almanya, Fransa, İtalya ya da Portekiz gibi ülkelere ihraç ettiği ürünlerde büyük zam yapma şansı yok. Çünkü dış piyasada çok ciddi bir rekabet var. Ne yaptı Vestel Bu farkı geçici bir durum olarak görüp finanse etmeye çalıştı. Tahvil ihraç etti, yurt dışından borçlandı ama bu da çare olmadı. En sonunda "Yeter" dedi ve küçülmeye gitti.
Peki bundan sonra ne olacak
Bundan sonra Vestel gibi daha birçok şirketin benzer durumlara düştüğünü göreceğiz. Zaten son dönemde Türk Hava Yolları zarar açıkladı. Türkiye'nin en büyük sanayi şirketlerinden Tüpraş'ın kârında büyük bir düşüş yaşandı. Ford Otosan gibi dev firmalarda da ciddi kâr kayıpları görülüyor. İşte tüm bunlar,