İklim değişikliği, orman yangınları ve insanımız

REFİK TUZCUOĞLU

Meteorolojik koşullar orman yangınlarının oluşumunda önemli bir rol oynuyor. Gerek insan faktörü gerekse doğal yollarla ortaya çıkan yangınların şiddeti ve süresi bu koşullara bağlı.

Ormanda yangının başlaması için; yakıt elverişliliği, ısı ve oksijen gerekli. Meteoroloji Genel Müdürlüğünün verdiği bilgiye göre, 25 derece üstü sıcaklık, ortalama nispi nemin yüzde 30'un altında düşmesi ve rüzgârın fön etkisi yangın riskini artırıyor. Uygun koşullar kesiştiği anda harici bir etki dışında da kıvılcımlanma oluşabiliyor. Yakın zamanda ABD'nin Kaliforniya eyaletinde çıkan ve günlerce süren yangın bu türdendi.

İklim değişikliğinin orman yangınlarına etkisi merak edilen bir konu.

Uzmanlar; "doğrudan bir etkisi yok, hangi açıdan baktığınıza bağlı" görüşünde. İklim değişikliğinin sıcaklık, bağıl nem, zemin nemi, buharlaşma üzerinde doğrudan etkisi var. Bu da orman yangınları için uygun hava koşulları, yangın süresinin uzaması ve yangın sıklığı gibi sonuçlar üretiyor. Örneğin, daha serin ve nemli koşulların olduğu 1930 ile 1980 yılları arasında dünya üzerinde daha az orman yangını görüldü.

İklim değişikliğinin derin etkilerini daha çok hissetmeye başlayacağımız gelecek yıllarda orman yangınları ile karşılaşma ihtimali artacak. Gereken önlemler alınmaz ise tabi.

Gereken önlemler demişken, "mal bulmuş mağribi gibi" orman yangınlarını iktidara vurmak için fırsat bilmek çok ucuz siyaset. Gereken önlemlerden kast ettiğim, insan kalitesini artırmaya yönelik atacağımız adımlarla ilgili. Bu sadece devletin değil herkesin görevi. Orman Bakanlığı yetkilileri yangınlarda insan faktörünün yüzde 90'ların üzerinde olduğunu söylüyor. O zaman "önce insan" kıvamını yakalamakla işe başlamalıyız. Çevreyi, yeşili, ormanı, her türlü canlıyı kendine emanet bilen bir ahlaki hissediş.

İnsan faktörü dedim diye siz şimdi lafı tersinden almayın. 'Orman Genel Müdürlüğünün yangına ilk müdahalede kullanacağı kara ve hava imkânları iyileştirilmesin' demiyorum. Bilakis imkânlar artırılmalı, modernize edilmeli. AFAD, OGM ve itfaiye iş birliğine yönelik tatbikatlar çoğalmalı. 'Orman Yangını Önleme Eylem Planları' sürekli güncellenmeli. "Tamam, bunların hepsini yaptık" diye mangal yakıp kafasını demleyen adamın yol açtığı orman yangını önlenmiş olmuyor. Anız yakan bir adamın yol açtığı faciayı bu tedbirler durduramıyor. Her tarla başına bir nöbetçi dikilecek değil ya! Bu ayrı bir eğitim ve bilinç seviyesi. Aileden ve çevreden başlaması gereken bir hassasiyet.

Ormanlık alanda araçla giderken pencereden atılan bir izmarit, içtiği meşrubatın şişesini fırlatan bir kendini bilmezin yol açtığı felaketler nasıl telafi edilecek

Türkiye'deki orman yangınlarında ihanetler faktörünü atlamayalım. PKK'lı teröristlerin orman yangınları çıkardığı bilinir. Şimdi ona yeni ihanetler ekleniyor. Bursa'daki orman yangınını eski bir FETÖ'cü hainin benzinle başlattığı ortaya çıktı.