Uluslararası ve bölgesel olarak baskıcı bir ortamda, Gazze'de sivilleri yoran ve altyapıyı tahrip eden yıkıcı bir savaşın yol açtığı trajik insani manzara karşısında, Beyaz Saray 29 Eylül 2025 tarihinde "Ateşkes, Yeniden İmar ve Gazze Şeridi'ndeki Siyasi ve Güvenlik Durumunun Düzenlenmesi" başlıklı kapsamlı bir teklif sundu.Bu teklif, görünürde insani dokunuşlar taşıyordu;çatışmaların derhal durdurulması, esir ve rehine değişimi, acil yardım akışı ve hayati altyapının yeniden inşası planları.Ancak özünde, uzun vadeli siyasi ve güvenlik yönlendirmeleri barındırıyordu: Gazze'yi "silahsız bölgeye"dönüştürme, askeri altyapıyı -tüneller vesilah üretim tesisleri dâhil -yok etme, uluslararası denetimialtındateknokrat geçicibirhükümetkurma ve bölgesel ülkelerle koordineli bir uluslararası istikrar gücü konuşlandırma.

Bunlara ek olarak, Filistin Yönetimi'nin yeniden güçlendirilmesi süreçlerine ve reformların uygulanmasına bağlı ertelenmiş bir siyasi ufuk/gelecek vaatleri desunuyordu.Planın metinleri ve onu çevreleyen siyasi bağlam, bu teklifin sadece insani bir harita olmadığını; aksine, Gazze'nin güvenlik, siyasi ve ekonomik gerçekliğini dış bir garantörün belirleyeceği uluslararası kurallara göre yeniden şekillendirmeyi amaçlayan bütüncül bir proje olduğunu göstermektedir.Bu nedenle mevcut durum, bu planın sadece geçici çıkarlar açısından değil;şer'îsiyasetinilkeleri vemakâsıdü'ş-şerîa/şeriatın maksatlarıaçısından da dikkatli bir şekilde okunmasını zorunlu kılmaktadır.

1.Planın İçeriğine Dair Bir Okuma

Bu başlık altında, Beyaz Saray teklifindeki temel metinlerin dikkatli bir şekilde incelenmesi gerekmektedir; çünkü maddelerin ayrıntılarını anlamak, sağlam birşer'îve siyasî değerlendirmenin ön şartıdır. Plan, birbirine bağlı insani, güvenlik, siyasi ve ekonomik unsurlardan oluşmaktadır.İnsani açıdan plan, ateşkesin derhalsağlanmasını taahhüt eder. Bu, yardım girişine imkân tanıyan bir giriş noktası olarak sunulmaktadır. Ayrıca hastanelerin, su, elektrik ve kanalizasyon hatlarının yeniden onarımı; enkaz kaldırma ve yolların açılması için ekipman sağlanması; fırınların yeniden işletilmesi gibi adımlar içerir.

Plan, bu yardımların dağıtımının Birleşmiş Milletler, uluslararası yardım ajansları ve her iki taraftan bağımsız sivil toplum kuruluşları aracılığıyla yapılması gerektiğini vurgulamaktadır. Ekonomik açıdan plan, Gazze'nin sakinlerinin yararına olacak şekilde yeniden kalkındırılmasına ilişkin planlar sunmaktadır. Buna özel bir ekonomik bölge kurulması, kalkınma planları için uzmanların getirilmesi, altyapının yenilenmesi ve projelerin bölgesel ve uluslararası yatırımlarla ilişkilendirilmesi dâhildir.

Ancak bu planda güvenlik ve siyasi boyutlar en tehlikeli olanlardır:Plan Gazze'yi üretim tesisleri ve tünellerin imhası programları aracılığıyla "silahsız bir bölge" hâline getirmeyi; bağımsız gözlemcilerin denetiminde yürütülecek silahsızlandırma yollarını, "geri satın alma" programları ve savaşçıların yeniden entegrasyonunu öngören uygulamaları teklif etmektedir. Plan, Gazze'nin geçici yönetimini, üzerinde ABD Başkanı'nın başkanlık ettiği bir uluslararası "BarışKonseyi"ningözetiminde bulunan Filistinli teknokratlardan oluşan bir "geçiş hükümeti" aracılığıyla tesis etmeyi amaçlamaktadır; bu konseyde devlet başkanları veya uluslararası şahsiyetler yer alacaktır ve reform programlarının tamamlanmasının ardından Filistin Yönetimi'ne yetki verme güvenceleri öngörülmektedir. Ayrıca plan, sınırları güvence altına almak ve Filistin polisini eğitmek için Ürdün ve Mısırile birlikteçalışan uluslararası bir istikrar gücünün konuşlandırılmasını önermekte; silah girişini engelleme mekanizmaları ile Gazze "güvenli" ilan edilene dek İsrail'e bir güvenlik kuşağı bulundurulmasına ilişkin istisnalar getirmektedir.

Sonuç olarak plan,geleceğin tayinive Filistin devletinin tesisi konusundaki "siyasi ufku" ertelemiş durumda, fakat bu ufuk zaman, reformlar ve garantörlerin hazırlayacağı ekonomik ve güvenlikteki başarılarla koşullandırılmıştır. Bu bileşenlerin birlikte okunması, planın acil insani taahhütlerle siyasi ve güvenlik kurallarını yeniden çizen maddeleri harmanladığını ve kabul edilmesi hâlinde Filistin karar mekanizmasında köklü bir değişime yol açabilecek şartlar koyduğunu ortaya koymaktadır.

2.Şer'îSiyaset ve Uluslararası Teklifler ile Muamelenin Kuralları

Budeğerlendirmeyi yönetenşer'îve siyasî referanslar, bu değerlendirmesürecinde bizimâlimlerimizintemellerini attığışer'îsiyasetin esaslarından alınmalıdır: Şeriatın beşmakâsıdı,mefsedeti(zararları)defetme ilkesi(menfi neticeleriönlemek) maslahatı(faydaları)getirmekten önceliklidirilkesi,zorluk/çaresizlik halinde en az zarar vereni seçme kuralı, sonuçlarabakma ilkesive İslâmî yönetim sisteminintemel taşı sayılan egemenlik veşûrâilkesi… Bu referans çerçevesinde planın bütün maddeleri, ne ölçüde can, din, namus, akıl vemalın korunmasına hizmet ettiği;orta veya uzun vadede bu zaruretlere daha büyük bir zarargetirme ihtimali açısından ölçülmelidir. Dolayısıyla şimdi hayat kurtaran herhangi birmadde -örneğin yardım akışını sağlayacak acilolaraksınır kapılarının açılmasıve hastanelerin onarımı gibi-meşrudur, hattaşer'îolarakgereklidir; şartı şudur: Bunların bedeli savunma hakkından vazgeçmek veya kalıcı bir işgali sabitlemek olmamalıdır. Bu esas üzerineşer'îsiyaset şunu kabul eder: Zararları önlemek, faydalarıgetirmeye takdim edilir.Ateşkes binlerce hayatı kurtarıyor ancak içinde yer alan önlemler yoluyla savunma araçlarının el konulmasına ve ulusal iradenin ortadan kaldırılmasına yol açıyorsa, o zaman kabul edilemez ya da bu tür sonuçlara yol açma yeteneğini yitirmesi için değiştirilmelidir.Ayrıcaşer'îsiyaset pratik garantilerin zorunlu olduğunu vurgular:Sözlü vaat veya ertelenmiş bir taahhüt yeterli değildir; anlaşmalar bağlayıcı icra mekanizmalarıyla desteklenmelidir. Uluslararası mahkemeler veya ortak Arap-İslâmülkelerinindenetimi ve ihlaldederhal yaptırım yolları gibi.Hâlbukiiki yıldır süren imha ve yok etme sürecinde bu ve öteki taraflara duyulan güven sınanmış, hatta yok olmuş olabilir. Dahası egemenlik veşûrâilkesi, ulusal kararın yerine kalıcı bir vesayetinkabul edilemeyeceğini kesin olarak belirler.Ziradışarıdan dayatılan bir hükümetin biçimlendirilmesi ve ona egemenlik yetkilerinin geri verilmesi, güvenilir bir Filistin kararına ve kabul edilebilir halk temsilinedayanmadanşer'îolarakcaiz değildir.

Son olarakşer'îsiyaset, yardımı siyasi şantaj aracı olarak kullanmaya karşı uyarır: Yardımlarelzemdir, fakat sunulması halkın onurunave haklarına bağlı olmalı; yardımların şartı, direnme hakkından vazgeçmek, topraktan feragat etmek veya ulusal ilkelerden ödün vermek olmamalıdır.Bu kurallar, başlangıçta pratik bir yöntem ortaya koyar: Şu anda canların korunmasını garanti altına alan şeylerin kabulünde esneklik; fakat bu, egemenliği, savunma kabiliyetini ve "AksâTufanı"nınkazanımlarını koruyacak teminatların şart koşulmasıyla birlikteolmalıdır. Direnişiaraçlarından yoksun bırakmayı ya da halkın iradesini uluslararası bir düzenleme lehine kırmayı tehdit eden herhangi bir maddeye karşı kesin bir reddi içerir.

3.Şer'îSiyasetinIşığında AnlaşmaMaddelerinin Eleştirisi

Şer'îölçütler, planın maddelerine uygulandığında, katı koşullar altında kabul edilebilecek olanla hiçbir şekilde kabul edilemeyecek olan arasında belirgin bir ayrım/fark ortaya çıkmaktadır.

.Ateşkesinsağlanması ve insani bir ateşkesin kabulü, eğer canların kurtarılmasına ve yardımlarınulaştırılmasına yol açıyorsa -haklardan taviz verilmeden-meşrudur. Ancakböyle bir tutum, işgalin kazanımlarını pekiştirmeye veya askerî varlığın uzatılmasına ya da bölgelerin sahiplerinden boşaltılmasına bir bahaneolamaz. Bunedenle her türlü ateşkes, açık vefiili birgeri çekilme mekanizmasıyla, gerçekleşebilecekzaman çizelgeleriyle, ihlâl durumundacaydırıcılık sağlayacak mekanizmalarla ve Arap-Filistin referanslıbir denetim sistemiyle ilişkilendirilmelidir..Esirlerin ve rehinelerin değişimi, insanî ve dinen arzu edilen bir görevdir; buna her türlü yolla ulaşmak için çaba gösterilmelidir. Ancak Filistinli esirlerin serbest bırakılması, direnişin silahsızlandırılması veya savunma gücünün ortadan kaldırılması şartına bağlanamaz.. Tamamen silahsızlanma, canı koruma ve toprakları savunma görevini etkilediği içinkırmızıçizgidir. Bu, Gazze'yi uzun vadeli güvenlik hakimiyetine teslim etmek ve halkı temel caydırıcılık araçlarından mahrum bırakmakla eşdeğerdir. Bu nedenle, bunu tamamen reddediyor ve kontrol mekanizmalarına ve teknik kısıtlamalara tabi olan saldırı silahlarıile birleşik bir Filistin yönetiminin elinde bulunan ve halkı koruyabilenulusal savunma silahları arasında pratik bir ayrım yapılmasını talep ediyoruz.Geçici hükümet ve uluslararası vesayet altındaki bir yönetim, yalnızca Filistinlilerin gerçek katılımını içeren bir oluşum ve karar mekanizması öngören bir çerçeveyle, ayrıca eşit denetim yetkisine sahip Arap-İslâmî bir referansla ve yetkilerin, seçilmiş veya meşru temsil niteliğine sahip Filistin kurumlarına devredilmesini belirleyen açık bir zaman mekanizmasıyla kabul edilebilir..Uluslararasıistikrargücü, eğer görevi Filistin güvenlik güçlerini eğitmek ve polis kapasitesini Filistin liderliği altında yeniden inşa etmek şeklinde tasarlanmışsa, geçici olarak kabul edilebilir -ancak bu güç bir işgal ya da kalıcı vesayet gücüdeğilse -şartıyla, Arap onayı ve Filistin denetimiyle, belirli ve bağlayıcı bir geri çekilme takvimine sahip olmalıdır.Yeniden inşa ve ekonomik programlar, doğrudan Filistin denetimi altında ve Arap teknik ve mali katılımla yürütülmesi şartıyla kabul edilir, hatta memnuniyetle karşılanır; ancak bunlar, demografik veya siyasi bir değişim aracı yahut hakların gaspını meşrulaştırma yolu olmamalıdır.

Son olarak herhangibir madde, "siyasi ufuk" hakkında geleceğe dair vaatler içeriyorsa, bu vaatler önceden verilmiş yasal ve yürütülebilir garantilerle desteklenmelidir; hakların bilinmeyen bir zamana ertelendiği sözlü belgelerle değil.

ÖzetleMüzakereye kapalı sabit ilkelerimizde ısrar ediyoruz: Meşru direniş hakkının korunması,silahsızlandırmanın reddi,AksâTufanı'nınkazanımlarının savunulması. Bununla birlikte, insani ve kalkınmaya yönelik maddelerin görüşülmesinde pratik bir esneklik göstermeye hazırız. Ancak bu, direnişi etkisizleştirmeyecek, halkın iradesini kırmayacak, Arap-İslâmülkelerininve Filistinli denetim mekanizmalarıyla güvence altına alınmış bağlayıcı koruyucu maddelerle olmalıdır.

4. Planda Bulunan ve BulunmayanŞer'îMaksatlar

Planın metinleri çözümleyip, onun hedeflerinimakâsıdü'ş-şerîael-islamiyye/islâmşeriatının maksatlarıışığında incelediğimizde; bazı unsurlarının görünüşte kısmenşer'îmaksatların gerçekleştirilmesi yönünde olduğu, buna karşılık bazı unsurlarının ise -sağlam garantilerle desteklenmedikleritakdirde -daha derin ve daha değerli maksatları ihmal etme ya da zayıflatma tehlikesi taşıdığı anlaşılmaktadır.

Bu sebeple, maddelerin sadece "insanî" veya "güvenlik temelli" olarak nitelendirilmesi yeterli değildir; bilakis, her biri şeriatın beş temelmaksadı -canın, dinin, ırzın, aklın ve malınkorunması -üzerindeki fiilî etkilerine göre değerlendirilmelidir.Buna ek olarak, egemenlik, özgürlük ve bağımsızlıkla ilgili maksatlar da dâhil edilmelidir; zira bunlar, uluslararası ilişkiler ve siyaset alanında şeriatın maksatlarının pratik bir uzantısıdır.

1-Görünürde mevcut olan maksatlar:

İlk bakıştaşer'îmaksatlara uygun olan maddelerden biriçatışmaların durdurulması, yardımların ulaştırılması, hastanelerin ve su ile elektrik şebekelerinin yeniden onarılması maddesidir.Bu maddeler, doğrudan canların korunması ve malların korunması amacına hizmet eder (altyapının yeniden inşası ve tam bir ekonomik çöküşün önlenmesi yoluyla).Ayrıcabölge halkının sağlık ve psikolojik açıdan savunmasız durumagelmesini azaltır; bu da yaşamın ve onurun temelini güçlendirir.Aynı şekilde, fırınların yeniden faaliyete geçirilmesini ve gıda güvenliğinin sağlanmasını öngören maddede,ırzın ve neslin korunması maksatlarıyla örtüşür; çünkü gıda güvenliği toplumların varlığının ve ailenin istikrarının temel dayanaklarındandır. Bu unsurlar gerçekten ve hızlı bir şekilde uygulanırsa, kuşkusuzşer'anmeşru ve fiilen gerekli görülürler.

2-Sözleşmeler ve güvenceler düzeltilmedikçe kaybolan veya heder edilenşer'îmaksatlar

Ancak siyasî güvenlikle ilgili temel maddeler -özellikle "tam silahsızlanma" ve uluslararası bir kurulun denetiminde çalışan geçici bir hükümet aracılığıyla "idari vesayet" maddeleri-bağımsızlık ve savunma gücü düzeyinde canların korunması amacına doğrudan bir tehdit oluşturur. Ayrıca, güç dengelerini değiştirebilecek müdahalelere kapı aralayarak halkınkendi işlerinibelirleme hakkını etkilediği için ırzın korunması amacına da zarar verir.Şer'îbakış açıdan, tam silahsızlanma sadece teknik bir düzenleme meselesi değildir; saldırganlığı, yerinden edilmeyi veya demografik değişimi önleyemeyen bir topluma yol açarsa, varoluşsalbir meseledir.Bu nedenle bu madde, maksatların uygulanmasındaki en önemli eksiklik noktalarından biridir; çünkü eğer gerçek bir koruma ve sabit hakları güvence altına alan bir tasarım içinde sunulmazsa, şeriatın büyük maksatlarını tehdit eder.