Orta Asya'daki gelişmeler genellikle bizim gündemimize kaos, karmaşa, çatışma çıktığında giriyor. Ancak Çin ve Rusya arasında adeta sıkışan bu ülkelerin batı-doğu dengesini kurabilecekleri alanlar giderek daralıyor. Türkiye'nin bölge ülkeleriyle olan işbirliği hala Rusya ve Çin'in siyasal, ekonomik ve hatta sosyal kapasitesinin çok gerisinde duruyor. Geçtiğimiz hafta 5 Orta Asya ülkesiyle iki önemli çevrimiçi zirve gerçekleşti. Perşembe günü Hindistan-Orta Asya zirvesinde Kazakistan, Kırgız Cumhuriyeti, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan cumhurbaşkanları ile Hindistan başbakanı Shri Narendra Modi hazır bulundu. Yeni Delhi'de Hindistan-Orta Asya sekretaryasının kurulması kararlaştırıldı. Modi, 2015 yılında tüm Orta Asya ülkelerini ziyaret etmişti. Türkmenistan gazını Afganistan üzerinden almak isteyen Hindistan için (TAPI) Orta Asya ile kalıcı ve yapısal ilişkiler kurabilmek çok önemli. Ayrıca daha önce 13 ülke arasında imzalanan Uluslararası Kuzey-Güney Ulaştırma Koridoru'nun (INSTC), kurulabilmesi için Hindistan Orta Asya üzerinden bir hat açabilmek gayretinde. Hindistan zirvesinden iki gün önce de bu kez Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile 5 Orta Asya ülkesi devlet başkanları yine çevrimiçi ortamda bir araya gelmişti. Çin tarafı bu ülkelere yarım milyar dolarlık karşılıksız yardım yapacağını açıklarken ikili ve çoklu ticareti artırma çağrısında bulundu. 50 milyon doz aşı taahhüt edildi. Çin ile diplomatik ilişkilerin kurulmasının 30. yıldönümünü anmak için düzenlenen zirvede Kazakistan'daki olaylar da görüşüldü. Çin'in Kazakistan'ın istikrarı için dış operasyonların karşısında olacağı vurgulandı. Çin'in şu an 5 Orta Asya ülkesi ile olan dış ticareti 40 milyar doları geçti. 1992'de bu rakam 460 milyon dolardı. Hedef bunun 2030'a kadar 70 milyar dolara çıkarılması. Bu rakam Hindistan'ın bölgeyle olan ticaretinin 20 katına yakın. Çin'in hali hazırda önemli enerji ve ulaştırma hatları bulunuyor. Çin-Orta Asya doğal gaz boru hattı, Çin-Kazakistan petrol boru hattı, Çin- Kırgızistan-Özbekistan