Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ABD Başkanı Donald Trump'la yaptığı kritik görüşmede kameralara yansıyan bir ayrıntı vardı: Trump'ın yakasındaki F-35 tipi bir uçak rozeti.
Türkiye, Rus uçağının düşürülmesinden sonra Moskova ile yeniden barışırken, hala hiç kullanılmayan S-400 hava savunma sistemi almış; Washington ise buna tepki olarak Ankara'yı, ortak üretimine dahil olduğu ve 1,4 milyar dolar ödeme yaptığı F-35 programından çıkarmıştı.
Aradan yıllar geçti ama F-35 dosyası hala Türkiye–ABD ilişkilerinin en sancılı başlıklarından biri.
Trump'ın yakasına iliştirdiği rozetin "tesadüf" olmadığı açıktı.
Gazetecilerin F-35'lere dair bir sorusu üzerine de broşun ima ettiği mesajı neredeyse kelimesi kelimesine dile getirdi.
"Türkiye ile F-35 konusunda kolayca anlaşma yapabiliriz ama önce Erdoğan'ın bizim için bir şey yapması gerekiyor."
Ne olduğunu söylemedi. Ama rozet, suskunluğu tamamladı.
★★★
Biraz geriye gidelim.
ABD'nin unutulmaz Dışişleri Bakanı Madeleine Albright, yıllar önce "broş diplomasisi" diye bir kavramı dünya siyasetine armağan etmişti.
1997–2001 yılları arasında Washington'un en güçlü kadınlarından biri olarak görev yapan Albright, zekasını ve ince mizahını broşlarına taşıdı.
Yakasındaki broşlarla adeta ikinci bir dil yarattı. Konuşmadan konuştu.
Saddam Hüseyin'in ekibi tarafından yılana benzetildiğinde, Irak'a giderken yakasına yılan broşu taktı.
Mesajı açıktı: Hakaretiniz ulaştı, not ettim.
Rusya ziyaretinde ise bu kez üç maymun broşunu kullandı: eçenistan'da olup bitenleri görmüyor, duymuyor, konuşmuyorsunuz.
Kimi zaman kelebekler ve güvercinlerle barışı, kimi zaman füzeler ve kılıçlarla tehdidi anlattı.
Onlarla rest çekti, niyetini ortaya koydu.
Broş kutusu adeta küçük bir diplomasi arşivine dönüştü.
Yıllar sonra bu koleksiyonunu sergiledi, anılarını "Broşlarımı Okuyun" adlı kitabında topladı.
Albright için broş, bir süs değil; uluslararası ilişkilerin sessiz ama güçlü bir
cümlesiydi.
★★★
Bazen uzun bildiriler, sayfalarca anlaşma metinleri, basın toplantıları değil; yakaya takılan küçücük bir broş, tüm mesajı özetliyordu.
Yine öyle oldu.
Trump'ın F-35 rozeti de bir diplomatik aksesuar olarak belli ki aynı çizginin
devamıydı.
Ancak önemli bir farkla.
Albright broşlarıyla ince mesajlar veriyordu.
Trump ise rozetiyle adeta ticari bir pazarlık yaptı.
Rozeti takarak meselenin kendisi için önemini
vurguladı.
Yani "rozeti" doğrudan pazarlık masasına koydu.
Peki Trump, F-35 rozetiyle Türkiye'ye hangi mesajı vermek istedi
Türkiye'den