Türkiye ara çözümlere sıkışırken dünya "neoprime" savunma çağına giriyor. Şu aralar sürekli gündemde belki biliyorsunuzdur: ABD'den F-16 savaş uçaklarının alımı; F-35 programına dahil edilip edilmeyeceğimiz konusu... Şimdi de Katar'dan satın alınması gündemde olan ikinci el Eurofighter savaş uçakları... Türkiye bir şeyler yapmaya çalışıyor, tamam. Ama olmamız gereken konuda mıyız Diğer ülkeler ne yapıyor Önemli gelişmeler neler Gelin bir ufuk turu yapalım.

Dünya, yeni bir dönemin içinden geçiyor. Pandemi sonrası sarsılan küresel ekonomi, Ukrayna savaşı, in-ABD rekabeti, iklim krizi ve Ortadoğu'daki jeopolitik fay hatları, uluslararası düzeni yeniden şekillendiriyor. Bu çoklu kriz ortamında ülkeler, kendi egemenlik alanlarını güçlendirmek için savunma teknolojilerine büyük yatırımlar yapıyor. Savaş uçakları, hava savunma sistemleri, radar ağları ve siber teknolojiler, artık yalnızca askeri değil jeopolitik varlık araçları haline gelmiş durumda. Türkiye de bu yeni güvenlik denkleminde aktif bir oyuncu olmaya çalışıyor. Ancak tablo, hem fırsatları hem de yapısal kırılganlıkları içinde barındırıyor.

EUROFİGHTER ALIMI: BİR ARA ÖZÜM

F-35 programından çıkarılmanın ardından Türkiye, hava gücündeki açıkları kapatmak için çok yönlü bir tedarik stratejisine yöneldi.

ABD'den 40 adet yeni F-16 ve modernizasyon kitleri için pazarlıklar sürerken, Eurofighter Typhoon alımı da gündemin merkezinde. Katar'dan 24 adet ikinci el Typhoon alımı ve 16 yeni Tranche 4 model uçağın tedariki için Birleşik Krallık ve Almanya ile görüşmeler devam ediyor. Neden ikinci el ünkü Katar'ın elindeki bu uçaklar Tranche 3A konfigürasyonunda ve göreve hazır durumda. Yeni uçaklar için üretim takvimi 2-4 yıl sürebilirken ikinci el uçaklar birkaç ay içinde envantere alınabilir. Maliyet, sıfır üretime göre daha düşük. Eğitim, bakım ve lojistik süreçler daha hızlı entegre edilebilir. Yani bu tercih, "geçiş dönemi" için hızlı nefes alma anlamı taşıyor.

Bu hamle, zaman kazanma stratejisinin bir parçası. ünkü:

- KAAN'ın tam operasyonel hale gelmesine daha yıllar var,

- Mevcut F-16 ve F-4 filosu yaşlandı,

- ABD ile F-35 ve motor lisans krizleri sürüyor. Ancak bu ara çözüm, motor ve aviyonik gibi kritik teknolojilerdeki bağımlılığı ortadan kaldırmıyor.

SAVUNMADA NEOPRİME AĞI

Tam da bu kırılgan dönemde dünya, savunma sanayisinde bir paradigma değişimine tanık oluyor: "Neoprime" adı verilen yeni bir aktör tipi yükseliyor. Silikon Vadisi merkezli Anduril, Palantir ve SpaceX gibi girişimler, yapay zekâ, otonom sistemler, radar ve yazılım altyapısıyla Lockheed Martin ve Boeing gibi geleneksel devlere meydan okuyor.

Pentagon artık tedariklerini sadece dev yüklenicilerden değil, hızlı çözümler üreten teknoloji şirketlerinden de yapıyor.

Bu yeni modelin temelinde:

- Büyük tesislerden ziyade yazılım laboratuvarları,

- Devlet kontratlarından ziyade girişim sermayesi,

- On yıllık proje takvimlerinden ziyade aylık geliştirme döngüleri var. Bu durum, Soğuk Savaş'tan bu yana ABD savunma sisteminde en büyük dönüşüm anlamına geliyor. Pentagon'un da bu değişime yön vermesi dikkat çekici.