Uzun süredir kapalı duran "tamir çantamı" açıyorum. Bazı çok önemli evrensel kavramlar dilimize öylesine yanlış çeviriliyor ki düşünsel iletişimin bütün kapıları kapatılıyor. Siyasal konuşma ve tartışmalarda yıllardır bir "devlet aklı"dır gidiyor. "Devlet aklı" diyorlar ve hindi gibi kabarıyorlar, taşı gediğine oturttuk diye. Ama karavana attıklarından haberleri bile yok.

Bu çeviri "şey"in Fransızcası "La raison d'Etat"yı ele alalım. "La raison"un anlamı nedir "Akıl, us, sağduyu." "Etat"nın anlamı da "devlet". O halde al sana "devlet aklı". Yabancı dillerden çeviri yaparken iki gönül birleşince samanlık seyran olmuyor kardeş. Atalarımız bizden akıllıymış ki "Hikmeti hükümet" demişler ve "Sual olmaz" diye eklemişler.

Vikipedi'de yer alan bilgi şöyle: Devletin bekasının söz konusu olduğu durumlarda her türlü kuraldan muaf tutulmasını savunan siyasal anlayışa "hikmeti hükümet" denir. Devlet kriz halinde iken, varlığı tehlikeye düştüğü durumlarda hukuku askıya alarak aykırı faaliyetlerde bulunmasına doktrinlerde verilen isimdir. Güncel Türkçedeki karşılığı "hükümetin varlık nedeni"dir. Meşrutiyet tartışmaları yaşanırken Osmanlı İmparatorluğu'nda sıklıkla kullanılmış olan bir ifadedir. Fransızca "Raison d'Etat" kavramının karşılığı olarak Türkçede "devlet gereği" ya da "devlet aklı" olarak çevrilmektedir ki ikisi de anlam bakımından yeterli değildir. Hikmeti hükümet anlayışı tam olarak devletin varlığını ve devletin bekasını gözetlemeyi hedefler. Hikmeti hükümetin kökeni Arapçadır ve "hükümetin gözettiği asıl fayda", "hükümetin icraatında, devlet bekasını gözeten maksatlara göre hareket etmesi" anlamlarına gelmektedir. Hikmeti hükümet anlayışının amacı devletin gücünü korumak, onun devamını sağlamaktır. Bunun için eğer devlet bir nedenle tehlikeye girecekse bütün kuralları geçici bir süre ve dönem için askıya alabilir

Hikmeti hükümet zaman ve mekândan bağımsız, evrenseldir. Fransızcadaki "Raison d'Etat", Almancadaki "Staatsraison", İtalyancadaki "Ragione di statio" terimlerinin karşılığı olarak kullanılmaktadır.

Hikmeti hükümet anlayışının aksine hukuk devleti anlayışı, her türlü eylem ve işleminde hukuka bağlı kalmak zorunda olan bir devlettir ve devlet başlı başına bir amaç değildir. Hukuk devletinde devlet, sadece bireyin refahını ve hukukunu koruyacak bir araçtan ibarettir. Devlet hukukun üstünde değildir ve hukukla sınırlandırılmamış haldedir. Hiçbir şekilde, hiçbir durumda devletin hukuk dışına çıkması, hukuka aykırı kararlar vermesi kabul edilemez.

"La raison d'Etat"ın Fransızca tanımı şöyle: "La raison d'Etat est le principe politique en vertu duquel l'interêt de l'Etat, conçu comme une preoccupation superieure emanant de l'interêt general, peut necessiter de deroger a certaines regles juridiques ou morales, notamment dans des circonstances exceptionnelles."

Hikmeti hükümet, genel çıkardan kaynaklanan daha yüksek bir kaygı olarak tasarlanan devlet çıkarının, özellikle istisnai durumlarda, belirli hukuki veya ahlaki kurallardan sapmayı gerektirebileceği siyasi ilkedir.