Kaan'ın motorunun ABD yapımı olması 'yerli' ve 'milli' tartışması başlattı. Oysa savaş uçaklarının ilk prototiplerinde yabancı motor kullanmak dünya çapında yaygın bir uygulama…

İlk yerli savaş uçağımız Kaan'ın motor meselesini konuşuyoruz üç gündür.

Önce çok sorulan temel bir soruyla başlayalım:

Kaan için yerli ve milli uçak dedik ama motoru ABD yapımı, böyle yerli ve milli uçak olur mu

Çin'in J-20 savaş uçakları şu an dünyanın en iyi 5. Nesil savaş uçağı olarak kabul ediliyor.

Bu uçakların ilk prototipi Rusya'dan alınan Saturn/Lyulka 117S/AL-41F motoruyla uçtu.

Rusya, zaman içerisinde motor sağlamada sorun çıkarınca, Çin 24 adet SU-35 uçak ve uçak başına 8 motor alarak J-20'leri hizmete sokabildi.

Bu sırada da yerli motor geliştirme çabalarını sürdürdüler ve yerli W15 motorlarını 2023'ten itibaren hizmete soktular.

Sadece Çin değil İsveç yapımı Saab-Gripen 4.5 nesil savaş uçaklarına da bir bakalım:

Brezilya Hava Kuvvetleri başta olmak üzere çok sayıda kullanıcısı olan Saab-Gripen'ler GE'nin F-404 motoruyla uçuyorlar.

Kaan, filoya katılıncaya kadar üretilen her prototip yüzlerce testten geçecek.

En önemlileri yıldırım testi, iniş takımları testi, azami tırmanma, çoklu hedef takibi, radar sinyallerini emme testleri diyebiliriz.

Dolayısıyla da Kaan 'ın her şart altında havada olması gerekiyor.

Zaten savaş uçaklarının ilk havalanan haliyle filoya katılan hali arasındaki farkı da bu testler sağlar.

***

Yine Çin örneğinden devam edeyim.

Pekin, J-20'den önce J-10 projesiyle işe başlamış, bu uçakta da yine Rus yapımı Salyut/Lyulka AL-31FN motoru kullanılmıştı.

Bir üst model J-17'lerde kullanılan motor Klimov/Isotov RD-33'tü.

Geriden geldiğiniz bir yarışta aceleniz varsa, ürettiğiniz uçağı yabancı motorla da olsa uçurur, yerli gövde, AESA radarı, aviyonik sistemleri ve faydalı yükünü mükemmel hale getirmeye çalışırsınız.

Gelelim Kaan'da kullanılan F-16 motoru meselesine.

Savaş uçaklarını üreten firmalar savaş uçaklarına motor da üretmiyorlar.

Mesela, motor üreticisi şirket Pratt&Whitney, F-16 ve F-35'leri üreten Lockheed Martin'e hazır motor satıyor.

Yine ABD'li üretici GE Aerospace, F-15'lerde kullanılan motorlarını üretip, uçağın ana üreticisi McDonnell Douglas'a sattı.

Bu sadece savaş uçakları için geçerli bir durum değil, Avrupa ortak üretimi Airbus yolcu uçaklarında ABD'de üretilen motorlar kullanılır.

***

Hepimizin aklındaki soru şu, ABD, motor vermeyerek Kaan'ın üretim sürecini durdurabilir mi

Cevap basit, hayır durduramaz.

Türkiye kendi filosundaki F-16'lar için zaten yedek motorlara sahip.

Velev ki, Kaan testleri için kullanılacak motor bulunamadı, o zaman bir başka ülkeden motor alınır, Kaan üzerinde bazı tasarım değişiklikleri yapılır ama yerli motor gelinceye kadar proje yine durmaz.

Dolayısıyla enseyi karartmamıza neden olacak bir durum söz konusu değil.