Meta, Haniye'nin ölümüyle ilgili mesajlara sansür uygulamasa sıkıntıların farkına varmayacaktık. Meta gibi yapılar sizi daha fazla ekranda tutup, daha fazla reklam göstermek adına algoritmalar için inanılmaz paralar ödüyorlar.

-Aralık 2021'de Arakan Müslümanları, Myanmar Ordusu'nun yaptığı etnik temizliğe katkıda bulunan nefret söylemini engellemediği gerekçesiyle Kaliforniya'da Instagram, Facebook ve Whatsapp'ın sahibi olan Meta platformu aleyhine 150 milyar dolarlık tazminat davası açtılar.

-Eş zamanlı olarak İngiltere'de de Arakan Müslümanları, Meta'nın Londra Ofisi'ne sundukları mektupta, platformun kullandığı algoritmaların Arakan halkına dair nefret söylemini artırdığı, Facebook'un bu 4 yıllık zaman diliminde Burma dilini bilen sadece iki kişiyi istihdam ettiği ve içeriği denetlemediği bilgileri vardı. Meta'nın denetlemediği ve algoritmalarla daha çok yayılmasına izin verdiği içerikte Arakan Müslümanlarından köpekler, kurtçuklar diye bahsediyor veya öldürülmeleri ya da tecavüz edilmeleri gerektiği söyleniyordu.

strong class'read-more-detail'Haberin Devamı

Myanmar ordusu 2017'de Arakan'da Müslüman soykırımı yaparken aralarında çocukların da bulunduğu binlerce kişi de kaçarak kurtuldu.

- 2021 yılında eski Facebook çalışanı Frances Haugen, Meta'nın sorunlu ülkelerde içeriği denetlemek yerine güvenlikten çok kârı önemsediğini gösteren belgeleri sızdırdı. Haugen, platformun algoritmalarının Etiyopya gibi yerlerde "etnik şiddeti'' kelimenin tam anlamıyla körüklediğini söyledi.

- Biraz da bugüne dönelim: Sivil toplum kuruluşları, Kasım ve Aralık 2023'te Filistin halkına destek mesajı içeren, barışçıl 1049 mesajın Meta tarafından sansürlendiğini raporladı. Meta 60'tan fazla ülkeden gelen bu barışçıl içerik taşıyan mesajları sansürlemekle kalmadı, aynı zamanda yaklaşık 6 milyon takipçisi olan sosyal medya ve dijital insan hakları aktivisti Shaun King'in hesabını Gazze ile ilgili gönderileri nedeniyle kapattı.

-Filistin meselesinde zaten sorunlu bir şirket Meta platformu. 2021 yılında Doğu Kudüs'ün Şeyh Cerrah semtindeki Yahudi işgalcilerin insanları evlerinden etmesi sürecinde şirketin Filistin yanlısı içerikleri sansürlediği belirlenmişti. İnsan Hakları İzleme Örgütü, konuya dair hazırladığı raporda sahada yaşanan güç dengesizliği ve hak ihlallerinin çevrimiçi ortamda da tekrarlandığı uyarısında bulunmuştu. Bu uyarının ardından Meta'nın başvuruda bulunduğu bağımsız bir kuruluş olan BSR, yaptığı denetimlerin ardından Eylül 2022'de hazırladığı raporu açıkladı. Rapor uzun ama Meta'nın tavrıyla ilgili en çarpıcı cümle şu: "Filistinli kullanıcıların ifade özgürlüğü, toplanma özgürlüğü, siyasi katılım ve ayrımcılık yapılmama hakları ve dolayısıyla Filistinlilerin deneyimleri hakkında bilgi ve içgörü paylaşma yetenekleri üzerinde olumsuz bir insan hakları etkisi yaratılmıştır."

strong class'read-more-detail'Haberin Devamı

-Kasım ve Aralık 2023'te, Filistin halkına destek veren mesajları sansürleyen Meta, Eylül 2022'de açıklanan söz konusu rapordaki endişeleri gidermek adına çeşitli taahhütlerde bulundu. Bu taahhütlerin gerçek olmadığı 14 ay sonra yaşanan olaylarla ortaya çıkmış oldu.

strong class'read-more-detail'Haberin Devamı

-Meta'nın, kâr söz konusu olduğunda insan haklarını nasıl görmezden geldiğinin bir başka kanıtı da Kamboçya'da yaşananlar oldu. Ocak 2023'te Kamboçya Başbakanı Hun Sen, Facebook sayfasında yayınlanan bir konuşmada, muhaliflerini "dövmeye", evlerine "gangsterler göndermeye" ve potansiyel olarak onları "hain" olarak mahkemeye vermeye yemin etti. Bu videonun yayından kaldırılması için çok sayıda şikâyette bulunuldu. Şirket ilk başta tüm itirazları reddetti. İnsanlar ısrarlı olunca, videonun Meta'nın standartlarını ihlal ettiği ama "haber değeri" zarar riskinden daha ağır bastığı için istisna olarak yayımlanmaya devam edeceği kararını verdi. Bu karara rağmen insanlar yine de mücadeleyi bırakmadılar. Meta, video tam 600 bin kez izlendikten ve altı Kamboçyalı muhalefet partisi üyesi, motosikletli ve kasklı adamlar tarafından saldırıya uğradıktan sonra videoyu kaldırmayı kabul etti. Bu karar da uzun süre yayında kalmadı ve video tekrar gösterime sokuldu...

- Meta platformunun dünya üzerinde 3,8 milyar civarı üyesi var. Bu özel bir şirkete dünyayı dilediği gibi etkileme gücünü veriyor. Bu noktada 8 sene önce yaşanmış ve çoğumuzun unuttuğu Cambridge Analytica skandalını hatırlatmam gerek. Bu şirket 2010'lu yılların başından itibaren, milyonlarca Facebook kullanıcısına ait verileri toplayıp kullanıcılara özel siyasi propaganda içerikli reklamlar hazırlamıştı. Bu sayede 2016'da Donald Trump'a Beyaz Saray yolunu açan seçimlere ve aynı yıl yapılan, İngiltere'nin AB'den ayrılmasıyla sonuçlanan Brexit referandumuna direkt etki edilmişti.

- Daha çok bilgi var ama burada bir parantez de açmam lazım. Türkiye'nin Instagram'a erişimi engellenmesine dair sansür tartışmasında yine ikiye bölünüldü. Bu tartışmayı doğru götürebilmek adına İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün belirlediği 6 sansür çeşidini yazmam gerek. Rapora göre "her biri en az 100 kere tekrar edilen altı temel haksız sansür" uygulaması var.

1 Ocak 2024

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR2024 Medyanın en büyük savaş yılı...Haberi Görüntüle

1 Gönderilerin, hikayelerin ve yorumların kaldırılması;

2 Hesapların askıya alınması veya kalıcı olarak kapatılması;

3 Hikayeleri beğenme, yorum yapma, paylaşma ve yeniden yayınlama gibi içeriklerle etkileşim kurma becerisine yönelik kısıtlamalar;

4 Diğer hesapları takip etme veya etiketleme becerisine yönelik kısıtlamalar;

5 InstagramFacebook Live, para kazanma ve hesapların takipçi olmayanlara önerilmesi gibi belirli özelliklerin kullanımına yönelik kısıtlamalar;

6 "Gölge yasaklama" yani bir kişinin gönderilerinin, hikayelerinin veya hesabının görünürlüğünü, içeriğin dağıtımında veya erişiminde bir azalma veya hesaplar için aramaların devre dışı bırakılması nedeniyle bildirim yapılmaksızın önemli ölçüde azaltma.

-Yazının burasına kadar okuyanlar Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın dijital faşizm sözlerinden yola çıktığımı zannedebilirler. Oysa 1 Ocak'ta, "2024, Medyanın en büyük savaş yılı" yazısını kaleme almıştım. Meta başta olmak üzere tüm platformları, yapay zeka çalışmalarını uzun zamandır takip ediyorum. Bunun sebebi de Meta ve benzeri kuruluşların sebep olduğu sorunlar. Birkaç örnek saymakta fayda var: