Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın 2025 yılı ilk altı ayına ilişkin bütçe verileri, kamu maliyesinin yük dağılımındaki çarpıcı eşitsizlikleri bir kez daha gözler önüne serdi. Ocak-Haziran dönemi itibarıyla merkezi yönetim bütçesinden faize yapılan harcama 1 trilyon 111 milyar TL'yi bulurken, eğitim ve sağlık gibi temel alanlara ayrılan kaynaklar bu rakamın gerisinde kaldı. Faiz ödemelerinin eğitim harcamalarını %55, sağlık harcamalarını ise %125 oranında aşması dikkat çekiyor. Bu durum, kamu maliyesindeki öncelikler tartışmasına yeni bir boyut kazandı.
2025'in ilk yarısında faiz ödemeleri bütçe giderlerinin en büyük kalemlerinden biri oldu. Toplam bütçe harcamaları içinde 1 trilyon 111 milyar TL'lik faiz ödemesi ile kamu maliyesinde önemli bir servet transferi yaşandığı görülüyor. Aynı dönemde eğitim harcamaları 716 milyar TL, sağlık harcamaları ise 493 milyar TL seviyesinde kaldı.
Faiz ödemeleri, eğitim için ayrılan kaynaktan %55 daha fazla. Bu oran, eğitime yapılan harcamanın yetersizliği kadar, kamu borcunun faiz yükünün de ne kadar ağırlaştığını gösteriyor. Daha çarpıcı olan ise sağlık alanındaki tablo. Sağlık harcamaları faiz ödemelerinin %125 gerisinde kalıyor. Yani her 100 TL faiz ödemesine karşılık sadece 44 TL sağlık hizmetlerine harcanmış durumda.
Tablodan görüldüğü üzere bütçe harcamaları kalemlerine ayrılan kaynaklarda dengesizlik var. İlk altı ayda:
• Genel kamu hizmetleri için toplam 2,4 trilyon TL harcandı. Bunun 1,1 trilyon TL'si faiz ödemelerine gitti.
• Eğitim hizmetleri için 716 milyar TL,
• Sağlık hizmetleri için 493 milyar TL,
• Sosyal güvenlik ve sosyal yardım hizmetleri için ise 1,3 trilyon TL kaynak ayrıldı.
Ekonomik işler ve hizmetler için 536 milyar TL, savunma harcamaları için 371 milyar TL, kamu düzeni ve güvenlik için 466 milyar TL bütçe kullanıldı.
Özellikle sosyal güvenlik harcamalarının yüksekliği, emekli maaşları ve sosyal yardımların bütçe üzerindeki baskısını gösteriyor. Ancak faiz ödemelerinin tek başına bu harcamalara yaklaşması ya da onları aşması kamu maliyesi açısından sürdürülebilirlik endişelerini artırıyor.
Faiz ödemeleri kamu kaynaklarının borçlanmaya dayalı bir sistem üzerinden özel kesime aktarıldığını gösteriyor. Maliye politikası uzmanlarının ifadesiyle bu durum, "servet transferi" olarak nitelendiriliyor. Kamu borcuna faiz ödemek için her yıl artan miktarda vergi toplanıyor ve bu kaynaklar kamu hizmetlerinden ziyade borç veren kesime aktarılıyor.
2025 yılında faiz ödemelerinin toplam bütçe içindeki payı %16'nın üzerine çıkmış durumda. Bu oran, Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyelerinden biri olarak kayıtlara geçti.