Zamanın Biriktiği Mekanlar

Mimarisiyle, yapısıyla, ruhuyla büyüleyen bir yerdeyim. Görkemli görünmek için büyüklüğe ihtiyaç duymayan, estetiğe sahip olmak için gösterişe gerek duymayan bir yer. Türk mimarisinin sade ama asil; abartısız ama parıltılı; Tanpınar'ın ifadesiyle içinde zamanın akmadığı, biriktiği bir mekanda....

Türk tarihinin, kültürünün, medeniyetinin yaşayan bir şehir örneği Safranbolu... Bugüne kadar tarihi mimarisinin korunarak gelmesiyle ve turistlerin rağbet ettiği bir yer olmasına rağmen "turistikleşme"memesiyle yaşayan bir ruh...

"Ya Türkler şehircilik bilmiyor, Türkler göçebe" seviyesizliğindeki yaygın lafların içinden çıktığı o korkunç oryantalizme de cehalete de meydan okuyan bir yer. Türklerin tarihte önemli bir kısmının göçebe olmasına rağmen Orta Asya'dan Anadolu'ya, Ortadoğu'dan Balkanlar'a kadar kurduğu o büyük medeniyet merkezî şehirleri görmeyen bu cehalet ve düşmanlık Safranbolu'yu da görmek istemiyor elbette. Türklerin şehir kültürü de mimari geleneği de elbette Batı'nın kültürel hegemonyası tarafından da ona tabi olmuş Batıcılar tarafından da görülmek istenmiyor.

Bizim için turistik ve arkeolojik bir anlamdan fazlasına sahip olmayan, eski Yunan'a ait antik kalıntıları ve saçmasapan mitolojik hikayeleri göklere çıkararak anlatan tur rehberleri de elbette bu hakikati görmüyor. Çünkü onlar Türk ve İslam'a dair medeniyet eserlerine, şehirlerine bilinçli bir şekilde körleştirildiler.

Safranbolu hem mutfağı hem kent estetiği hem yaşayan tarihiyle belki geçmişte birçok kez gündeme geldi lakin genç kuşakların bundan ne kadar haberdar olduğu şüpheli.

Pierre Nora'nın kavramıyla bir "hafıza mekan" olarak millî kimliğin yeniden inşasında ve Türk kolektif hafızasının yeniden üretiminde Safranbolu, Amasya, Ahlat, Konya, Bursa ve elbette İstanbul gibi yerleri bir Türk-İslam şehri modeli olarak yeni kuşaklara benimsetmek gerekiyor. Elbette buna Semerkand, Buhara, Hive, Üsküp, Filibe gibi kadim şehirlerimizi de eklemek gerekiyor. Zaman ve mekan ilişkisi bakımından bu şuurun kazanılması kimlik inşası büyük önem taşıyor. Safranbolu da tam böyle yerlerden birini teşkil ediyor.