2026 Yılı Cumhurbaşkanlığı Programı'nda reform sayılacak bir uygulama yer aldı. Dünyada örnekleri olan 'bakım sigortası' Türkiye'de de devreye girecek. Peki, yaşlılık döneminde evde ya da bakımevinde oluşacak giderleri karşılayacak bu modele neden ihtiyaç duyuldu, sistem nasıl işleyecek İşte detaylar...

2026 Yılı Cumhurbaşkanlığı Programı yayımlandı. Programda, sosyal güvenlik alanında yapılacaklar, madde sıralanıyor ama iki tanesi var ki, önemli. Biri, aylık bağlama oranında değişikliğe gidilecek olması ki, buna gelecek yazımda değineceğim; diğeri ise, bana göre reforma sayılacak bir uygulama, bakım sigortasının kurulacak olması. Açıkçası, nüfusun yaşlanmasının sosyal güvenlik sistemi üzerindeki etkilerini azaltmak için bakım sigortası konusu bir süredir kamunun gündeminde. Bildiğim kadarıyla da üzerinde çalışmalar yapılıyor, model aranıyor.

Programda, böyle bir uygulamaya neden ihtiyaç olduğuna da değiniliyor. Demografik yapı değişiyor, yaşam süresi artıyor ve yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki payı artıyor. 2025 yılı için 65 ve üzeri nüfusun 9.5 milyon kişi olması ve yaşı nüfusun toplam nüfus içindeki oranının da yüzde 11'e çıkması bekleniyor. TÜİK'in bu konuda yaptığı yakın gelecek projeksiyonlarına bakıldığında da bu yüzde 11'lik oran 2030 yılında yüzde 13.5'e, 2050'de yüzde 23.1'e çıkacak. 2075 yılında her 3 kişiden birinin yaşlı olması bekleniyor.

HER 100 ÇALIŞAN 15.5 YAŞLIYA BAKIYOR

Yine istatistiklere göre, yaşlı nüfusun yüzde 63.4'ünü 65-74 yaş, yüzde 28.8'ini 75-84 yaş, yüzde 7.8'sini 85 ve üzeri yaş grubu oluşturuyor. Yaşlı bağımlılık oranı ise, 2023 yılında yüzde 15 iken, 2024 yılında yüzde 15.5'e yükselmiş durumda. Bu da şu anlama geliyor, çalışma çağındaki her 100 kişi, 15.5 yaşlıya bakıyor. 2026 programında, demografik yapıdaki bu değişimin işgücü piyasaları, sosyal güvenlik sistemleri, kamu maliyesi, kamu hizmetleri ve finansmanı üzerinde daha fazla yük oluşturduğuna değinilerek, "Bu değişim sonucunda özellikle uzun süreli bakım hizmetine duyulan ihtiyaç artmakta" deniyor.

Buna göre de yaşlı bakım hizmetlerinin finansmanı için uzun dönemli bakım sigortasının altyapısı kurulacak. Belirttiğim gibi bu konuda çalışmalar yapılıyor, hatta belli noktaya da geldi. Şunu da belirtmekte fayda var, kamunun yaşlı bakım hizmetleri kapsamında harcadığı ödenek son 10 yılda 5 kat arttı ve gelecekte daha da artacak. Yaşlı nüfustaki artışa bağlı olarak uzun süreli bakıma ihtiyaç duyan bireylerin sayısı da artıyor. Uzun süreli bakımın dışında kalan yaşlılar da günlük yaşam aktivitelerini gerçekleştirmek için evde destek hizmetlerine ihtiyaç duyuyor. Son verilere göre de 119 bin 706 yaşlı evde bakım yardımından yararlanıyor.

BAKIM SİGORTASI NEDİR

Gelelim, uzun süreli bakım sigortasına. Kişilerin yaşlılık döneminde evde ya da bakımevinde, sağlık ve bakım giderlerinin karşılanmasına yönelik sigorta ve belli bir yaşta yaptırılıyor, yaşlılık döneminde giderler sigorta tarafından karşılanıyor. Bu tek başına sosyal güvenlik sisteminin altından kalkacağı bir durum değil. Yani, hem emekli maaşı ödeyelim, hem sağlık giderlerini karşılamayalım bir de üzerine yaşlılıktaki bakım giderlerini karşılayalım şeklinde bir yapı kurgulanamaz. Nitekim dünyada Amerika'sından İsveç'ine, Japonya'sından Almanya'sına kadar birçok ülkede uzun süreli bakım sigortası uygulanıyor ve çoğunun ortak noktası devletin destek olması.