Son açıklanan OVP'nin en çok tartışılan başlıklarından biri, Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) oldu. OVP'ye göre, 2026'nın ikinci çeyreğinde hayata geçirilecek TES ile ilgili farklı görüşler yükseldi. Aslında geçilecek olan sistem 'ikinci basamak emeklilik sistemi', adı da 'tamamlayıcı emeklilik'. Peki, nasıl bir model kurgulandı Madde madde paylaşayım.

EKONOMİNİN üç yıllık hedef ve politikalarının belirlendiği 2026-2028 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program (OVP) açıklandı. Programın 'Tasarrufların Artırılması' bölümünde dikkat çekilen ve çok ses getiren bir bölüm var: 'Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi'. Buna göre, Otomatik Katılım Sistemi'nin (OKS) işverenlerin de katkısı ile 'ikinci basamak emeklilik sistemi'ne dönüşeceği 'Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi' (TES) kurulacak. TES'e geçiş için OVP'de süre de belirlendi. 2026 yılının ikinci çeyreğinde Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi uygulamaya geçecek.

Program açıklandıktan sonra tamamlayıcı emeklilik ile ilgili paylaşılanlara dikkat ettim de herkesten farklı farklı görüşler ortaya çıkıyor. Çalışanların maaşlarından kesilecek tutardan tutun da kıdem tazminatının nasıl olacağına, çalışanın işten ayrıldığında ne yapacağına kadar sistem anlatılmaya çalışılıyor.

Ben size işin doğrusunu anlatayım. Gözlerden kaçan bir husus var; o da OVP'de yazan 'ikinci basamak emeklilik sistemi'. Aslında geçilecek olan sistem 'ikinci basamak emeklilik sistemi', adı da 'Tamamlayıcı Emeklilik'.

İKİNCİ BASAMAK EMEKLİLİĞE GEÇİLECEK

Önce, ikinci basamak emeklilik sistemi nedir, ona kısaca değineyim.

Dünyada, özellikle de gelişmiş ülkelerde emeklilik sistemleri üç basamaktan oluşuyor. Birincisi, çalışanların devlete prim ödeyerek (bizdeki SGK gibi) gerekli şart ve koşulları yerine getirdiklerinde emekli oldukları, devletin sunduğu emeklilik sistemi. Buna, 'Birinci Basamak Emeklilik Sistemi' deniliyor.

İkincisi; çalışanların her ay maaşlarından kesilen, işverenlerin de belirli oranda katkı yaptığı özel emeklilik sistemi ki; bir başka adıyla 'tamamlayıcı emeklilik'. Buna da İkinci Basamak Emeklilik Sistemi deniliyor.

Üçüncüsü; kişilerin kendi tercihleri doğrultusunda birikim yapıp, gelecek için tasarruf ettiği sistem ki, buna da 'Bireysel Emeklilik Sistemi' (BES) deniliyor. Bu da 'üçüncü basamak emeklilik sistemi'.

Bizde; sosyal güvenlik şemsiyesi kapsamında birinci basamak emeklilik sistemi var. 22 yıldır uygulanan BES ile üçüncü basamak emeklilik sistemi de var. Eksik olan ise ikinci basamak, yani işveren katkılı emeklilik sistemi ki, Avrupa'sından Amerika'sına kadar gelişmiş tüm ülkelerde asıl önemli olan ikinci basamaktır.

OTOMATİK KATILIM SİSTEMİ DEĞİŞİYOR

İşte, OVP'de yer aldığı gibi bizde de artık ikinci basamak emeklilik sistemine geçilecek. Tamamlayıcı emeklilik, 2017 yılından bu yana uygulanan ve işverenlerin çalışanlarını, zorunlu olarak BES'e dahil ettiği Otomatik Katılım Sistemi (OKS) üzerine kurgulanacak. Kısaca OKS'den de bahsedeyim. Bağ-Kur'luların dışında, işçi ve memurlar, işvereni tarafından zorunlu olarak BES kapsamındaki OKS'ye dahil ediliyor. Çalışanın aylık maaşından yüzde 3 kesilip, BES'e aktarılıyor. Devlet de çalışanın maaşından kesilen tutar üzerinden yüzde 30 katkı yapıyor. OKS'de, işverenin hiçbir katkısı bulunmuyor. Çalışan da istediği zaman sistemden çıkabiliyor. Örneğin bugün işe girdiniz, işvereniniz zorunlu olarak maaşınızdan yüzde 3 kesip, sizi otomatik katılım sistemine dahil ediyor. Siz istemiyorsanız, hemen ertesi gün OKS'den ayrılabiliyorsunuz. Bir anlamda giriş zorunlu, çıkış serbest. Bugün, 7.7 milyon çalışan otomatik katılım sistemi ile BES'te tasarruf ediyor.

Bu bilgilerden sonra şimdi gelelim, OVP'de yer alan ve kısa adı TES olan, Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi'ne. Uzunca bir süredir sigortacılar, emeklilik şirketleri, Türkiye Sigorta Birliği, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK); nasıl bir model olacağı konusunda çalışıyor. Çalışmalar tamamlandı, Hazine ve Maliye Bakanlığı'na taslak içerik gönderildi. Çalışma kapsamında da dünyada bu sistemi uygulayan 20'den fazla ülkenin tamamlayıcı emeklilik modelleri incelendi, bu modellerin bir karması halinde, Türkiye'ye uygun bir model belirlendi.

İşin aslı, Eylül 2024'te açıklanan, 2025-2027 dönemini kapsayan OVP'de de tamamlayıcı emeklilik yer alıyordu ve 2025'in son çeyreğinde uygulamaya geçilmesi planlanıyordu. Şimdi yeni açıklanan OVP ile 2026'nın ikinci dönemine ertelendi.