İKİNCİ Dünya Savaşı sonrasında Avrupa ortaklığı ABD'nin de desteğiyle bir barış projesine dönüşmüştü.

Avrupa ülkeleri kendi refah toplumlarını yaratırken onbinlerce ABD askeri de Avrupa'nın güvenliği için yaşlı kıtada nöbet tutmuştu. Şimdi ise uluslararası sistem ABD liderliğindeki tek kutuplu dünyadan çok kutuplu dünyaya geçişi yaşıyor.

UKRAYNA İLK SINAV

BİR anlamda yeni dünya düzenine geçiliyor. Daha Donald Trump'ın ilk döneminde ABD Yönetimi, NATO'daki Avrupalı ortaklarına, 'silaha, savunmaya daha fazla yatırım yapın' diye baskı kurmaya başlamıştı. Ukrayna krizinin gölgesinde ise ikinci Trump yönetimi, Kiev'in askeri anlamda desteklenmesi için önceki Joe Biden yönetiminin aksine para akıtmayı reddediyor.

STRATEJİ DEĞİŞİKLİĞİ

BEYAZ Saray'ın yayınladığı Kasım 2025 tarihli Amerikan Ulusal Güvenlik Strateji belgesi, savaşın Avrupa'da yayılmasının engellenmesini hedef olarak koyarken mesela Rusya'dan 'hasım' olarak söz etmediği gibi, Moskova ile 'stratejik istikrarın yeniden hayata geçirilmesi'ni gündeme getiriyor.

Ayrıca belgede Avrupa medeniyetinin göç ile yeterince mücadele edilmediği için yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu iddia ediliyor. ABD'nin yıllarca vatandaşının çıkarına olmayan küresel sorunların yükünü üstlendiği belirtilen belgede artık müttefik ve ortakların kendi bölgelerinde daha fazla rol almaları ve kolektif savunmaya daha fazla kaynak ayırmaları gerektiği vurgulanıyor.

BÖLGESEL GÜÇLER DÖNEMİ

TRUMP bu anlamda 'Batı Yarımküre' diye andığı Amerika kıtasını kendisi için öncelikli çıkar alanı ilan ederken Avrupa'nın güvenlik, özgürlük ve Batılı kimliğinin korunmasına destek veriyor. Belgeden, Rusya, Çin, Hindistan, Japonya/Güney Kore, Brezilya, Meksika ve Türkiye potansiyel bölgesel güçler olarak görüldüğü anlaşılıyor. Ve bu güçlerden bulundukları coğrafyada sorunların çözümü anlamında daha fazla rol üstlenmeleri beklentisi öne çıkıyor. Bu da bölgesel güçler için bir nüfuz alanı açıyor gibi duruyor aynı zamanda.

EKONOMİK KRİZ

AVRUPA niye tedirgin sorusuna gelince... Ukrayna kriziyle birlikte AB'nin motor ülkesi Almanya, Rusya'dan gelen ucuz enerji akışını kaybetmekle kalmadı, küresel ısınmayla mücadele çerçevesinde klasik otomobil sektörünün darbe yemesi, buna karşılık Çin'in ucuz elektrikli araçlarının pazar payını hızla genişletmesiyle birlikte Almanya en zor ekonomik krizlerden biriyle karşı karşıya kaldı.

VAROLUŞSAL RİSK

ŞİMDİ ABD'nin kendini geri plana çekmeye çalıştığı bir dönemde Avrupa, Ukrayna'yı askeri ve ekonomik anlamda ayakta tutmaya çalışırken acil de kaynağa ihtiyaç duyuyor. Çünkü AB liderleri, Ukrayna'yı AB üyesi Polonya ile Rusya arasında tampon bir bölge olarak görüyor, Rusya'nın Ukrayna'daki varlığını güçlendirmesini de geleceğe yönelik varoluşsal bir risk olarak algılıyor.

BİRBİRLERİNE DÜŞTÜLER

AB, savaşın devam etmesi halinde gelecek iki yılda Ukrayna'nın 135 milyar Euro'ya ihtiyacı olduğunu hesaplıyor. AB Komisyonu, Kiev'e iki yıl içinde 90 milyar Euro temin etmek üzere Rusya'nın 210 milyar Euro'luk dondurulmuş mal varlıklarından yararlanılmasını öneriyor.