Görünürde tek taş oynatarak bu denli geniş manzarayı değiştirmek, bir o kadarını da sıraya sokmak nadir görülür Ortadoğu'da

Yeni taşların eskisiyle değiştirilmesi küresel sürecine denk geldiğinden böyle oldu biraz da; yani ya hepsi yeni, ya köhne ya da eğretiydi

Sonuç olarak ne doğuda ne batıda, Suriye'de yaşananların hangi çapta jeopolitik değişikliklere sebep olabileceği üzerine tartışma bulunmuyor

Genelortak tarif de aşağı-yukarı şöyle

Şam'ın el değiştirmesi; Doğuda Hindistan'a, kuzeyde Rusya'ya, batıdaAkdeniz'de İtalya ve İspanya'ya, güneyde ise Arap yarımadasının tamamından, Afrika Boynuzu ve Kuzey Afrika kıyı şeridine kadar, Türkiye'nin nüfuzunu genişletti ve yükselttiEvvel yazdık; Etiyopya-Somali barışının inşasıarabuluculuğu sadece 'eş-zaman' olarak sınıflandırılamaz. Etki haritasının uzantısıdır. Keza Libya. Rusya'nın Suriye'deki üslerinden taşıdığı silahların bir kısmını bu ülkeye aktarması da tesadüf değil. Türkiye'nin, Libya'nın enerjideki rolünün farkındalığı da. Artık, Afganistan, Pakistan, Azerbaycan, Kıbrıs dinamiklerini tekrarlamıyorum.Irak'ta da durum hemen aynıdır. Ankara-Bağdat ilişkilerinin seyri, Suriye'de iş kolaylaştırdı ve şimdi yeni Şam, Irak'a borcunu ödeyecek. Bu da, Irak üzerindeki İran kabiliyetinin kırılganlığıdırKafkasya'yı da eklediğinizde ve Balkanlar ile Türk Devletleri Teşkilatı-Orta Asya çizgisini de ilave ettiğinizde, "Büyük Ortadoğu" sınırlarını da aşan coğrafi yekûnde Ankara'nın çekim gücü artmış görünüyor

Bunlar bir Şam'ınEsad'ın düşüşü ile mi oldu Hem evet hem hayır. Türkiye adı geçen bölgelerle zaten sistematik ilişkiler kurup, zamana yatırımlar yapıyordu ama rekabet de vardı. Şimdi bu rekabetin önemli ayaklarından biri düştü. Uzun mesafe koşularına alan açtı. ('Yatırım' demişken; Suriye'de Türkiye'nin istikrarlı ilişkilerinden doğan nüfuzu son iki haftanın işi olabilir mi! 5 yıldan bahsediyoruz, 2019'dan beri sayınız.)Dahası, çok kutuplu oyunun sert yarış alanlarından biri de yine burası olduğundan, atılan adım, yapılan hamle en az bir cephenin otomatik desteğini de aldıArtık Türkiye "bölgesel güç üreten bir merkezdir" ve sık tekrarladığımız üzere, "sıra dışı, güncellenmiş orta boy ülke"dir. Bir anlamı şudur; isterse, küreselçok kutuplu cepheleşmenin herhangi tarafına yara açabilir veya açığını kapatıp, yamayabilir

Yeni durum öyle bir hal yarattıimkân açtı ki, çerçevelediğimiz bölgedeki kalıplı ülkelerin hiçbiri Ankara'yı aklına getirmedenhesaba katmadan asimetrik hareket yapamaz

Bunların üzerine; bölgenin yaşadığı ağır krizlerde, Filistin-Gazze meselesinde, İsrail soykırımında Türkiye'nin dirençli ve doğrucu tutumu, bölge halklarının gönül alkışlarını aldı. Bu da yine geniş alana yayılmış kamuoyu desteğidir, kritik noktadır

Kabaca durum böyleyken ve her şey yolundayken şu cümleyi kurmamız gerekiyor

Tablo bu denli göz alıcı olduğunda, "nazar" da çekebilir

Benzer bir panorama çizdikten sonra İngiliz The Guardian gazetesi, konuyu şöyle bir bağlama çengelliyor; "Süreç Türkiye'yi daha pan-Sünni bir güç olarak konumlandırarak Suudi Arabistan'ın bölgesel liderlik iddiasını zayıflatıyor. Riyad ve Birleşik Arap Emirlikleri için bu yeni dinamik, Körfez ülkelerini Mısır'da Muhammed Mursi'yi deviren askeri darbeyi teşvik ettikleri, Türk destekli İslamcı hükümetin 2012'deki yükselişini hatırlatıyor"!.. ("The balance of power is shifting in the Middle East-and it is Turkey's 'full moon' on the rise", 1912.)

Askerde istihkam birlikleri arazide buldukları mayınların başına bir kırmızı bayrak dikerler ve gazetenin okumasını biraz öyle saymak gerekiyor