DÜNYA Bankası'nın küresel gıda fiyatlarını analiz ettiği 2023 tarihli raporuna göre; 2020'dan itibaren Türkiye'de gıda fiyatları her ay artarken, gıda enflasyonunun en yüksek olduğu dördüncü ülke oldu.

Rapora göre, Eylül 2020 ile Eylül 2023 arasındaki son 3 yılda Türkiye'de gıda fiyatları yüzde 338 artarken dünyada sadece yüzde 24 artış gösterdi.

Genel enflasyon oranın üzerinde artış gösteren gıda fiyatları artışını 2024'te de devam ediyor. Son seçimlere de damgasını vuran enflasyon tartışmasında marketler ve pazardaki gıda fiyatları başı çekiyor.

Tartışmanın başlığı ise "Fahiş fiyat" olarak tanımlanıyor. Gıda fiyatlarında anormal artış hayatın her alanına yansıyor. Pazara çıkan ve markete giden, cafe ve restoranlara gidenler her gün fiyatların arttığından şikâyet ediyor. Yaşanan ekonomik dalgalanmalara makro ekonomik önlemlerle çare aranırken asıl mesele üreticiden tüketiciye uzanan zincirdeki sorunlar oluşturuyor. Sokakta, pazarda, marketlerde karşılaştığımız vatandaşlar fiyatlara değinmemiz konusunda bizleri de uyarıyor. Vatandaşların boykotları önem taşısa da asıl görev elinde yasa imkânı olan ve denetim yükümlülüğü bulunan hükümete düşüyor.

strong class'read-more-detail'Haberin Devamı

TZOB HER AY UYARIYOR

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, her ay başında pazar ve marketlerdeki fiyatları karşılaştırmalı olarak yayınlayarak sorunun kaynağına işaret ediyor. Her ay bu rakamları takip eden birisi olarak iki kesimin mağdur olduğunu görüyorum; Birincisi üretici diğeri tüketiciler. Kazanan taraf ise yalnızca ve yalnızca aracılar; marketler ve hal esnafı.

Şemsi Bayraktar

Türkiye'de yaş sebze meyve pazarlaması, 5957 sayılı kısaca Hal Kanunu ile düzenleniyor. Kanunla marketlerin yani perakendecilerin tüketicilere daha uygun fiyatla ürün satabilmelerine imkan tanımak adına doğrudan üreticiden ürün alma hakkı verildi. Pazarcı esnafı ise yaş meyve sebzeyi Hal esnafından alıyor. Pazarcı esnafı aracıdan yani Hal'den aldığı ürünü satarken, çoğu market satacağı ürünü hiçbir aracı olmadan doğrudan üreticiden alarak satıyor. Bu durumda beklenen marketlerde fiyatların daha düşük olmasıdır. Buna rağmen halen çoğu üründe marketlerdeki fiyatlarının pazarlardan yüksek olduğu görülüyor.

strong class'read-more-detail'Haberin Devamı

4 MARKET VE PAZARDA 5 ÜRÜN

TZOB, Ankara'da, temel tüketim ürünlerinde seçilen 5 ürünün, 4 farklı market ve 4 farklı pazardaki fiyatlarına yönelik çalışma yaptı. Yapılan çalışma sonucunda işlenmeden doğrudan tüketiciye sunulan ürünlerde fiyatların fazlasıyla değişkenlik gösterdiği görüldü. Yani "fahiş fiyatların" nasıl oluştuğu ortaya konuldu.

Örneğin 1 adet kıvırcık marulun fiyatı, A markette 39,90 lira, B markette 24,95 lira, C markette 44,95 lira, D markette 19,9 liradır. 1 adet kıvırcık marulun fiyatı, A pazarda 30 lira, B,C ve D pazarlarında 25 lira.

5 üründe market ve pazar fiyatlarına bakıldığında; Kıvırcık marulda marketler arası fiyat farkı yüzde 125,8 iken, pazarlar arası fiyat farkı yüzde 20 olduğu gözlendi.

strong class'read-more-detail'Haberin Devamı

Salkım domateste marketler arası fiyat farkı yüzde 40,6 iken, pazarlar arası fiyat farkı yüzde 25, sivri biberde marketler arası fiyat farkı yüzde 22,9 iken, pazarlar arası fiyat farkı yüzde 25'dir. Kemer patlıcanda marketler arası fiyat farkı yüzde 50,2 iken, pazarlar arası fiyat farkı yüzde 25, starking elmada marketler arası fiyat farkı yüzde 54,2 iken, pazarlar arası fiyat farkı yüzde 20 olduğu belirlendi.