Aradan 18-19 yıl geçmiş.

2006'da Türkiye'nin de ortak olduğu F-35JSF projesinin ilk uçakları üretilirken ABD'ye davet edilmiştik, bir grup gazeteciyle.

Ardından Avrupalılar da Eurofighter, Eurocopter savaş araçları ve sağlık dahil genel maksat helikopterlerini tanıtma turları yapmıştı.

O turlardan birinde, İtalya'da bir havacılık şirketinin koridorunda duvardaki fotoğraflara bakıyordum.

Bize bilgi veren yetkililerden -adını Konstantino olarak hatırladığım- biri, 1900'lerin başına kadar kullanılan branda gövdeli uçağıyla poz veren pilotun fotoğrafını gösterdi.

"Bu" dedi, "Efsane İtalyan savaş pilotu Francesco Baracca. Birinci Dünya Savaşı'nda hiçbir görevde başarısız olmadı."

Sonra uçağın üzerindeki şaha kalkmış at figürünü göstererek, "Ama siz bunu daha iyi tanırsınız" dedi.

Ben "Ferrari" demeden, sözünü tamamladı: "Enzo Ferrari'ye 'bu at benim uğurum, senin otomobillerine de uğur getirsin' diye kullanma izni veren Barraca'ydı."

Asıl anlatmak istediği bu değildi.

Birkaç ay kadar önce ABD'nin Teksas eyaletinde F-35'lerin üretildiği Lockheed Martin fabrikasına gittiğimizi biliyordu.

Ona atıfla,-yine hatırlayabildiğim kadarıyla- şöyle dedi: "ABD'den uçak alırsanız her şeyi almak zorundasınız; bakım, onarım, parça, güncelleme vb... F-35 bir ortaklık ama onun da teknolojisine ortak olmayacaksınız."

Sonra duvardaki fotoğrafı göstererek devam etti: "O yıllarda siz Türkler de benzer uçakları yapıyordunuz. Ama sonra bıraktınız. Biz devam ettik. Avrupa ile ortak olursanız, teknolojiye de ortak olma fırsatınız olur. Ama geçen 100 yılda bizim yaptığımız yatırıma da ortak olursanız..."

"Siz bıraktınız, biz devam ettik" sözü çok ağırıma gitti, belli etmedim.

"Şimdi bedelini öderseniz teknolojiye ortak olabilirsiniz" teklifiyle daha ilgili görünmeye çalıştım.

2018'de...

Pakistan'a 'denizde ikmal tankeri' teslim törenini Karaçi'de izlemiştim. Türkiye'nin tek kalemde yaptığı en büyük mühendislik ihracatıydı.

Türk STM şirketi, tasarımı, inşaatı, donanımı, teknik cihazları ve dijital sistemleriyle gemiyi 6 yılda tamamladı.

Türkiye, daha önce 'milli gemi' MİLGEM çalışmalarını başlatmasaydı bunu başaramazdı; çünkü bu projede 20'nin üzerinde Türk şirketi rol aldı.

Bir yıl sonra, Pakistan aynı şirkete denizaltı modernizasyon projesini verdi.

Aradan birkaç yıl geçti. STM, ilk kez bir AB ve NATO üyesi ülkeye, Portekiz'e denizde ikmal ve lojistik gemisi yapması için davet edildi.

Türk savunma sanayii şirketlerinin mühendislik ve yazılım ürünleri AB'de 10-12 yıldır yoğun talep görüyor.

Ve 18 yıl sonra...

Türkiye'de bir insansız hava araçları teknolojisi iklimi' yaratan Baykar, İtalyan havacılık efsanelerinden Piaggio Aerospace'i satın aldı.

Ardından, İtalyan savunma sanayii çatı kuruluşu Leonardo ile işbirliği anlaşması imzaladı.

Almanya Güvenlik ve Dış Politika Enstitüsü (SWP) analizine dayanarak, geçen yıl şubatta "Eurofighter verelim SİHA alalım" başlıklı bir yazı yazmıştım.

Üzerinden bir yıl geçmedi...

Konstantino haklıydı.

Dediği gibi yaptık, sadece biraz ileriden başladık.

Düne kadar ancak 'nasıl yetişiriz'i düşünürken...

Ve bu bile abartılı bulunurken...

SEKÜLER 'DİNCİK'LERİN ÜFÜRÜKÇÜLERİ

Ne demişti bir holdingin 'Ramazan tebriğini yasaklayan' adı anmaya değmez CEO'su; "Şirketimizin dinden bağımsız bir duruşu var!"

'Dinden bağımsız'