Büyük Ortadoğu Projesi (BOP) hattında bir domino taşı daha devrildi. Esad, Irak'ta Saddam'ın, Libya'da Kaddafi'nin yaşadığı drama ramak kala ülkesini terk etti. Ancak rejimlerin çöküşü birbirine yakın seyretti.

Suriye'de yıllarca sürecek yeni bir geçiş dönemi başladı. Bir ülkeye hâkim olan otoriter yapı çökünce toplumun derinliklerinde ne varsa o üste çıkar.

Suriye'de ne çıkar

Şu aşamada belirsizlik!

Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılmasının ardından Fransız mandasında kalan Suriye 1947'de bağımsız bir devlet olarak dünya sahnesine çıktıktan sonra çok partili, seçimle gelen yönetimin seçimle gittiği bir raya giremedi. O nedenle ortaya çıkacak yeni devlet yapısının kaderini içten çok dış etkenler belirleyecek. Suriye'de aynı devlet çatısı altındaki kesimlerin birlikte yaşama gücünü ne kadar edindiğini önümüzdeki süreçte göreceğiz.

Yakın geçmiş bağlamında sıralamak gerekirse 7 Ekim 2023'te Hamas'ın İsrail'e "ani" saldırısının ardından İsrail'in başlattığı vahşi saldırı süreci, Gazze'de büyük dram getirdi. Gazze'yi yerle bir edip Hamas'ı etkisizleştiren İsrail yönünü kuzeye çevirip Lübnan'ı kontrol altına aldı, Hizbullah'ı çökertti. Hemen ardından Suriye'de muhalif güçler kuzeyden ilerlerken, İsrail de güneyden vurarak Esad rejimini bitirdi.

8 Aralık itibarıyla 61 yıllık Esad rejimi çökerken sürecin en büyük kazananı İsrail oldu. İsrail uzun süredir usul usul ilerlediği Golan tepelerinde artık istediği hızda yürüyor!

Şu anda pek çok muhalif grubun çatı örgütü olan HTŞ'nin liderinin ilk demecini CNN İnt'e vermesini durumun fotoğrafı olarak yorumlamak gerekir. CNN'in kurucuları, "Bizim haber yapmadığımız bir şey, olmamış demektir" diye bakarlar.

ABD, 2003 Irak işgalinden sonra şöyle bir stratejiyi benimsemişti:

Bundan sonra ülke işgallerini tankla, topla benzer konvansiyonel silahlarla değil, o ülke içindeki müttefiklerimizle yapacağız!

Bu anlamda maksat hasıl olmuş görünüyor!

Bölgede en büyük kaybeden ise İran. İran'ın rejim ihraç etme stratejisinin büyük oranda çöktüğünü söyleyebiliriz. Son seçimlere katılım oranının resmi açıklamada yüzde 50, gerçekte yüzde 30 olduğu dikkate alınırsa İran değil rejim ihraç etmek, kendini ayakta tutmakta bile zorlandığı görülüyor.