'Ergenler ve ergen ebeveynleri' hakkında 10 gün önce (16 Mayıs Cuma) bu köşede yer alan yazıma (https:www.posta.com.tr yazarlarmurat-celikergenler-vebiz- ergen-ebeveynleri-2862502) gelen mesajlardan anlıyorum ki, bu konuyu yazmaya ve ihtiyacı olanları bilgilendirmeye devam etmekte fayda var. Ergenlik dönemi, detayları farklılaşsa da temelde büyük oranda her evde aynı yaşanıyor. Anne-babalar gergin ilişkilere çözüm bulmakta bocaladıkça, ergenlere ulaşmaları daha da zorlaşıyor. Bana yazan ve bu durumdan yakınanların çoğu, çağın gözde çözüm adresi 'yapay zeka'dan medet umduğunu anlatmış. Bu tercihin öncelikli iki sebebi; bir psikiyatrist ya da psikoloğa danışmanın maliyeti ve neticeye hızlı ulaşma isteği.

'BİR BİLEN'E SORDUM

Sorularımı konunun uzmanına; Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Burak Açıkel'e sordum. İşte aldığım cevapların satır başları:

Aslında ergenlikle ilgili belki de doğru bilinen yanlışlardan en çok karşılaştığımız, günümüzdeki ergenliğin ve ergen davranışlarının geçmişte olmadığıdır. Oysa tarih boyunca tüm toplumlarda erişkinler "Bugünün ergenleri çok kötü, biz ergenken böyle değildik" türünden ifadeler kullanmışlar.

Ergenlik, beyin gelişimi açısından bakıldığında risk alma davranışının ve ödül bağımlılığının arttığı, buna karşın kontrol mekanizmalarının zayıf kaldığı bir yaş dönemidir. Dolayısı ile ergenlik dönemindeki riskli ve zor olarak tanımlanabilecek davranışların biyolojik kökeni vardır.

Ergenlerin sergiledikleri zor ve olumsuz davranışların tamamını şımarıklık, yetişme tarzı, terbiye vs gibi kavramlarla eşleştirmek yanlıştır.

Bunun yanında tüm ergenlerin bu dönemi zor geçirdiği de sık karşılaşılan doğru bilinen bir yanlış. Gençlerin çoğu, ergenlik dönemini müdahale gerektirmeyecek kadar hafif sıkıntılar ile atlatıyor.

NE YAPMAMALI, NE YAPMALI

Yetişkinlerin en sık yaptığı hatalar listesi şöyle: Büyüyen gence çocuk gibi davranmaya devam etmek, sınırlara dikkat etmemek, gencin yalnızlığına uygun şekilde izin vermemek, aşırı kontrolcü olmak. Ama bunun yanında aşırı serbest, hatta sınırsız bırakmak, gencin yaşı ile ilişkili bir çerçeve çizmemek ve yetişkinlik otoritesini ergene teslim etmek.

Doğru olan şu: Ergenin yaşına uygun çerçeveler belirlemek, onun farklılaşan ihtiyaçlarını karşılayacak yeni alışkanlıklar benimsemek, ergenin hayatın riskli yönlerine karşı savunma becerisinin daha zayıf olduğunu bilip onu bu risklerden korumak.

TEKNOLOJİ ETKİSİ

İçinde yaşadığımız teknoloji çağı ergenlikle ilgili alışkanlıklarımızı, ezberlerimizi değiştirdi. En temelde ergenler çok yoğun bir uyarana maruz kalıyorlar. Bu uyaran miktarı bazı riskleri de içeriyor. Online oyun, kumar gibi bağımlılık potansiyeli olan davranışlar, kontrolsüz ve sanal arkadaşlıklar gibi.