Bu yıl her yönüyle ilginç bir üniversite tercih dönemi yaşandı. Önce sınava geçen seneye göre bir milyona yakın az öğrencinin gireceği ortaya çıktı. Sonra vakıf üniversitelerinin kontenjanları arttırıldı devlet üniversitelerinin kontenjanları ise azaltıldı. Sonrada tercih sonuçları açıklandığında boş kalan kontenjanlarda geçen seneye göre yüzde yüz oranında artış olduğu görüldü.

2024 yılında yaklaşık 23 bin kontenjan boş kalırken 2025 yılında boş kalan kontenjan sayısı 47 bin oldu. Özellikle yüksek zamlar yapan para ile eğitim veren vakıf üniversitelerinde doluluk oranı yüzde 75,8'e düştü. Vakıf üniversitelerinde ben düşüş bekliyordum çünkü çok ciddi zamlar yapan üniversiteler vardı. Bu zamları önce kendim inceledim ve çok şaşırdım sonra acaba bende mi bir sorun var çevreme de bir sorayım dedim. Farklı ekonomik statülere sahip dostlara "bu fiyatlar sizce yüksek mi normal mi" diye sordum. Herkes ama herkes bu fiyatların ciddi seviyelere geldiğini ve artık günümüz Türkiye ekonomisinde bu fiyatların yüksek kaldığını söyledi.

HALK BU YIL UYARDI

Zam yapmak tabii ki her kurumun hakkı ama bir şey alırken bir şey de vermek lazım. Vakıf üniversitelerinin çok büyük bir bölümü maalesef ama maalesef sadece istiyor ve sadece alıyor ama aynı oranda bir şey vermek istemiyor. Bunu artık sağır sultan da biliyor. Ben şahsen vakıf üniversitelerinde daha da fazla boşluk bekliyordum yüzde 75,8'e düşen doluluk oranı ile yine ucuz kurtuldular. Ancak şunu da söylemek istiyorum: Bu halkın bir sinyali. Bu yılki sadece sarı karttı. Üniversiteler, öğrencilerini müşteri akademisyenlerini basit işçi gibi görmeye devam ettikçe bu sarı kart kırmızı olacak ve nitelikli gençler onlara kırmızı kartı gösterecek.

Yıllardır söyledim ve hep söyleyeceğim. Bir üniversiteyi iyi bir üniversite yapan iki önemli faktör vardır. Birincisi akademik kadrosu ikincisi ise marka değeri. Bu iki faktörü ayarla bunlara bir de uluslararasılaşmayı ekle başarı kendiliğinden gelir. Kampüsmüş, sosyal aktiviteymiş bilmem neymiş hepsi palavra. Oysa Türkiye'deki adı "vakıf" olan ama "özel" gibi hareket eden üniversiteler ne yapıyor Aç bölümleri, arttır kontenjanları zammı da yap sonra da müşteri toplamaya çalış.

Bir zamanlar küçük minibüsler vardı hatırlar mısınız Hani bir ara ayakta müşteri alması yasak olan o minibüsler. Aynısını yapıyor üniversiteler. Doldur kontenjanları gelsin paracıklar. Peki ya şimdi Paracıklar geliyor mu Bir ara geliyordu ama artık halk uyandı, yeni nesil bilgiye daha kolay ulaşmaya başladı ve Hanya'yı Konya'yı görmeye başladı. Gençler ve aileleri artık daha seçici olmaya başladı ve o minibüs üniversitelere sırtını çevirmeye başladı. Özetle artık rekabet arttı. Bu rekabet daha da artacak.

Buraya nereden geldim Geçtiğimiz gün bir istatistik üzerinde çalıştım kaynağı Dr. Murat Süslü hocanın hazırladığı bir analiz. Bu analizde vakıf üniversitelerinin önceki yıla göre kontenjanlarını yüzde kaç oranında arttırdığının verisi yer alıyor.

EKONOMİNİN OLMAZSA OLMAZI: TALEP TALEP TALEP

Yani 2024 yılında mesela 100 öğrenci tarafından tercih edilen bir üniversite 2025 yılında kaç öğrenci tarafından tercih edildi 2024 yılında yüz öğrenci tarafından tercih edilen bir üniversite 2025 yılında yüz on öğrenci tarafından tercih ediliyorsa o zaman talebi yüzde on oranında artmıştır ama doksan öğrenci tarafından tercih ediliyorsa o zaman talebi yüzde on oranında düşmüştür. Bence talep değişim oranını anlatan bu istatistik çok önemli bir veri.

Talep ekonomide en önemli faktördür. Bana göre arzdan da önemlidir. Arzı bir şekilde ayarlarsın ama talep yoksa bitersin. Vahşi kapitalist düzeninde eğer talebinizi arttırıyorsanız o zaman siz hem başarılı hem de dünyanın en mutlu insanı ya da şirketi olursunuz. Bende ekibimle özellikle son birkaç yılda yaptığım görüşmelerde papağan gibi hep "talep talep talep" diyorum. Aklınıza gelen her şeyin talep değişim oranını inceliyor işlerimi bu verilere göre yorumluyorum.

Bir üniversitenin bir yılda talebinin hangi oranda değiştiğini görüp ona göre yorum yapmak en mantıklısı. Bu nedenle 2025 yılında YKS tercihlerinde en yüksek talebi alan yirmi vakıf üniversitesinin tablosunu sizinle paylaşmak istedim.

HANGİ ÜNİVERSİTELERİN TALEBİ ARTTI

2025 yılında önceki yıla göre talebini en fazla arttıran yirmi üniversite içinde birinci sırada Ankara'daki Yüksek İhtisas Üniversitesi yer alıyor. Bu üniversitenin aldığı talep bu yıl yüzde 33,2 oranında artmış. İkinci sırada talebini yüzde 27,1 oranında arttıran Mudanya Üniversitesi, üçüncü sırada ise talebini yüzde 25,1 oranında arttıran Alanya Üniversitesi yer alıyor. Üçü de genç birer üniversite ve çok stratejik coğrafyalarda konumlanmış durumda.

Talebini en çok arttıran ve ilk onda yer alan üniversitelerin ilk yedi sırasında İstanbul dışında faaliyet gösteren üniversiteler yer alıyor. Bu aslında önemli bir veri. Eskiden aileler ağlaya ağlaya çocuklarını İstanbul'a okumaya yollardı ama Anadolu'da faaliyet gösteren üniversitelerin sayısı arttıkça aileler de gençler de İstanbul'a gelmekten vazgeçiyor. Bulundukları coğrafyaya yakın çevre illerdeki üniversiteleri tercih ediyor. Bunu hiç hafife almayın İstanbul dışında faaliyet gösteren genç ve iyi üniversiteler var artık ve onlar İstanbul'da faaliyet gösteren üniversitelere bir tehdit. Listede ilk yirmide İstanbul dışında faaliyet gösteren on bir üniversite yer alıyor yani özetle üniversite eğitiminde Anadolu artık kendisini gösteriyor. Bu böyle devam eder. Bu durum İstanbul'da faaliyet gösteren üniversitelerin kaliteye daha fazla önem vermesi gerektiğinin en somut göstergesi. Bir aile çocuğunu daha fazla masraf yaparak İstanbul'da bir üniversiteye gönderecekse o üniversitenin kaliteli olması ve Anadolu'daki üniversitelerle rekabetçi avantajlara sahip olması lazım.