Dilek, temenni, hayal ve nihayet hakikat... Osmanlı gerileme dönemine girdikten sonra eski şaşaalı günlerin özlemiyle Osmanlı aydınında dört farklı hayal ve temenni öne çıkmıştı: Osmanlıcılık, Batıcılık, Türkçülük, İslamcılık... Aslında devlette Türkçülük haricinde bütün akımlar yer buldu ve denendi. Osmanlı'da Türkçülük akımı hiçbir zaman devlette yer bulamadı! Ancak Osmanlı aydınları ve gençleri arasında bu akım hızla yayıldı. Bütün akımların başarısız olması Osmanlı aydınında ümitsizlik ve karamsarlığa da neden olmuştu. Ve elde son toprak parçası Anadolu kalmış ve o da