Dünkü KORKUSUZ'da "Mehmet Şimşek geceleri üstünü örtsün" başlığı altında yayımlanan yazımın bir yerinde şunları yazmıştım:

Ekonomi yakında durgunluğa girecek...

Ancak...

Kabağın büyüğü heybede...

Yani...

Bugünler iyi günlerimiz...

Asıl acıları:

Ekim'den sonra yaşayacağız...

Soru:

Neden öyle yazdım..

Cevap:

24 Ekim 1929 Perşembe günü ABD'de başlayan...

50 milyon insanın işsiz kalmasına...

Yeryüzündeki toplam üretimin 42 oranında...

Dünya ticaretinin de 65 oranında azalmasına neden olup...

Bütün dünyaya yayıldıktan sonra...

Cihan Savaşı'nın çıkarılmasına sebep olan:

Büyük buhranı kısaca anlatabilmek için...

1924 yılında seçilen Cumhuriyetçi Başkan Calvid Coolidge; büyük sermayeye yaranmak...

Moda akım liberal ekonominin kurallarını uygulamak amacıyla vergilerde indirimler yaptı...

Böylece:

Az sayıda ekonomi egemeninin (Bütün ekonominin 50'sine sahip 200 holding) yüksek servet sahibi olmasına sebep oldu...

Coolidge ve acımasız kapitalizmin bencil hesapçı ekonomistleri:

Devlet müdahalelerinden (Denetiminden) arındırılmış(!) Liberal ekonominin bu 200 büyük zengininden sadece biri bile batsa...

ABD çapında bir ekonomik krizin çıkmasına sebep olabileceğini görememişlerdi...

Servet az sayıda ekonomi egemeninin tekeline geçince, aynı egemenler:

Daha az riske girip daha çok kazanabilmek için...

Daha az ürettiler fakat:

Daha yüksek fiyattan sattılar...

Daha da kötüsü...

Bankaların sermaye esaslarını, rezerv ve kredi oranlarını belirleyen yasalar yoktu...

Meselâ:

Şirketlerin mali tablolarının güvenilirliğini sağlayan kanunlar:

Demokratların ısrarlı taleplerine rağmen:

Çıkarılamıyordu...

Bu yüzden yatırımcı, senedini aldığı firma hakkında yeterince bilgiye sahip olamıyordu...

Yine ticari bankaları yatırım bankalarından ayıran yasalar da mevcut değildi...

Ve canlarım...

Calvin Coolidge döneminde başlayan bu kriz alâmetleri...

Deneyimsiz ve yine Cumhuriyetçi Başkan Herbert Hoover'in başkan seçilmesinden sonra da devam etti...

Bir yandan azalan üretim...

Diğer yanda...

Çöpe dönüşmüş krediler nedeniyle batağa düşmüş bankacılık sistemi:

Ekonomiyi perişan etti...

Çünkü...

Gerek çöp krediler...

Gerekse bankaların kredi vermekteki isteksizlikleri:

Ekonomiyi olağanüstü bir durgunluğa sürükledi...

Sonra ne olduğunu:

"Krizsavar ekonomist" başlıklı yazımda anlattım...

Günün sözü

"Her türlü inat, anlayışın yerine geçen iradesizliği dayanak yapar...".

Schopenhauer

KRİZSAVAR EKONOMİST

Ekonomideki durgunlukla eş zamanlı olarak mevduat sahipleri, kredi çöplüğüne dönüşen bankalardan mevduat çekişine başladılar...

Hisse senedi piyasalarında, bankalarda ve sanayi üretiminde ve gayrimenkul alım satımında başlayan bu krizin yarattığı güvensizlik ortamı:

Ekonomide çok büyük bir para stoğu açığı ortaya çıkardı...

ABD'den sonra, uluslararası ticaret de durma noktasına geldi...

1929 yılında 5.350 milyon altın dolar olan uluslararası ticaret hacmi:

1930 yılında 4.850 milyon altın dolara...

1931 yılında 3.260 milyon altın dolara...

1932 yılında 2.135 milyon altın dolara ve...

1935 yılında 1.785 milyon altın dolara kadar geriledi...

Ve...

1932'de Demokrat Parti'den başkan adayı olan Roosevelt; seçim öncesi yaptığı konuşmalardan birinde şöyle dedi:

"Amerika halkına yeni bir anlaşma için söz veriyorum, kendime söz veriyorum...".

Bu cümleyi kurarken Roosevelt'in aklında somut politika önerileri yoktu...

Olmadığını, ilerleyen yıllarda kendisi itiraf etti...

O konuşmasında halkına yeni bir anlaşma için söz veren Roosevelt seçimi kazanınca...

Versay Antlaşması'nın dertlere deva olmak bir yana dünyanın başına daha büyük dertler açacağını savunan ve haklı çıkan John Maynard Keynes'i göreve davet etti...

Ondan:

"Yeni bir planNew Deal" yapmasını istedi...

"Daha sonra ne oldu" sorusunun cevabı:

"Allah, insanlığın sonunu hayretsin" başlığı altında yayımlanan yazımda...

ALLAH, İNSANLIĞIN SONUNU HAYRETSİN...

Roosevelt'in:

"Gelin, bütün dünyayı krize sokan bu ekonomik sorunları birlikte çözelim" davetini kabul eden Keynes, Washington'a gitti...

İngiltere ekonomisi krize girmeden önce, dönemin hükümetine önerdiği ama uygulanmayan ekonomi politik reçetesini:

Başkan Roosevelt'e sundu...

ABD'yi büyük buhrandan çıkarmak için tasarlanan Keynes'in ekonomi programı:

Acı çekenlere ekonomik yardım sağlamayı...

Özel sektörü düzenlemeyi...

Ve:

Ekonomiyi büyütmeyi amaçlıyordu...

Bu yeni düzenyeni anlaşma genellikle:

İşsizler için Devlet eliyle yardım ederek rahatlama yaratma...