Rusya, Azerbaycan yanlışından vazgeçmeli

MEHMET KOÇAK

Sovyetler Birliğini oluşturan cumhuriyetler ile Rusya'yla arasında var olan ve zaman zaman krize dönüşen olaylar gibi Rusya ile Azerbaycan arasında günümüzde yaşanan anlaşmazlığın sebebi de geçmişten gelen sorunlardan kaynaklanan derin hesaplamanın bir sonucudur.

En son olarak, 27 Haziran 2025 tarihinde dolandırıcılık olaylarına karıştıkları gerekçe gösterilerek iki Azerbaycan vatandaşının Rusya'da hayatını kaybetmesiyle başlayan gerilim, karşılıklı baskınlar ve gözaltılarla tırmandı.

Rus yetkililer ölenlerden birinin "kalp krizine" bağlı olduğunu öne sürerken, diğeriyle ilgili olarak adli soruşturma başlatıldığını duyurması Bakü'yü tatmin etmedi. Azerbaycan, bu ölümleri "etnik temelli, yargısız infaz" olarak değerlendirmesiyle iki ülke arasındaki ilişkileri olumsuz yönde farklı bir boyuta taşıdı.

Karşılıklı notalar verildi ve iki ülke arasında daha önce planlanan programlar ile üst düzey ziyaretler iptal edildi.

Yaşanan olaylar bir ihmal veya bir kişisel hata olarak değerlendirilerek geçiştirilmesi de mümkün değildir.

Zira, Rusya'da birçok Azerbaycan vatandaşına ölümle sonuçlanan sistematik işkenceler söz konusudur.

Azerbaycan hükümeti ise olayları kabul edilmez düşmanca bir tavır olarak değerlendiriyor.

Ayrıca bu olayın evveliyatında ise 25 Aralık 2024 tarihinde, Bakü'den Grozni'ye gitmekte olan Azerbaycan'a ait bir yolcu uçağı Rus hava savunma sistemlerince düşürülmesi sonucu 38 sivil hayatını kaybetmişti. Olayı bir kaza gösteren Moskova, tazminat ödemediği gibi resmî özür dilememişti.

Azerbaycan kamuoyunda olayların bilinçli yapıldığına dair güçlü bir kanaat oluştuğu gibi iki ülke arasında yaşanan olumsuzlukların müsebbibi olan Moskova'nın izlediği yanlış politikalarla "Karabağ sonrası kırılganlaşan ilişkiler Güney Kafkasya'da yeni bir jeopolitik fay hattına dönüşüyor" kanaati hakim.

Tarihi kin ve nefret kazandırmaz kaybettirir.

Günümüzde yaşanan olaylar sadece bireysel bir trajedi ya da yerel bir asayiş meselesi olmanın ötesinde mesajlar ifade etmekte olduğu görülmektedir.

Geriye doğru bir tarihsel bakış, Rusya'nın Azerbaycan'a ve genel anlamda Türk Dünyasına karşı takındığı tavrın tarihin derinliklerinden gelen, yüz yılları aşan sömürgeci ve baskıcı Rus siyasetine dair sürekliliğin yeni bir versiyonu olan emperyalist sömürge politikalarının bir sonucu olduğu anlaşılmaktadır.

Karabağ Savaşı'nda varılan ateşkesi bir barış antlaşmasına dönüştürmek için Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, temmuz ayı sonunda Dubai'de Rusya arabuluculuğu olmadan bir araya gelme kararından hemen sonra Rusya'da Azerbaycan düşmanlığının baş göstermesi asla bir rastlantı olamaz.