Günlük hayatımızı şekillendiren pratikleri meydana getiren en büyük yapı taşlarından biri, hiç kuşkusuz, önce Avrupa'yı sonra tüm dünyayı etkisi altına alan bilimsel devrimlerdir.

Çünkü modern dünyanın temel dayanaklarını, doğayı anlama biçimimizi, kullandığımız teknolojik araçları ve hatta düşünme kalıplarımızı belirleyen bu devrimler sosyal bilimlerin kuruluşunda da belirleyici rol oynadı.

17. yüzyıldan itibaren Avrupa'da doğa bilimleri alanında yaşanan gelişmeler yalnızca fizik, kimya ve astronomi gibi alanlarda sınırlı kalmamış; rasyonalite, ölçülebilirlik ve nedensellik gibi ilkeleriyle sosyal bilimler alanlarına da taşındı.

Toplumun, insan davranışlarının ve tarihsel süreçlerin anlaşılmasında kullanılan birçok yaklaşım doğrudan doğa bilimlerinden ithal edilen modelleme, tümdengelim, tez-hipotez-sentez gibi yöntemlerin etkisiyle vücut buldu.

Sosyal bilimler, metodolojik olarak bu paradigmanın bir türevi olarak doğdu diyebiliriz.

Ancak bu noktada tarihsel bir ironiyle karşı karşıyayız.

Doğa bilimlerinden ödünç alınan bu metotların çoğu, bugün doğa bilimlerinin kendisi tarafından dahi büyük oranda terk edilmiş durumda.

Newtoncu evrensel çekim yasasını baz alan determinist yaklaşımlar, 20. yüzyılda Einstein'ın görelilik teorisi ve Heisenberg'in belirsizlik ilkesi gibi gelişmelerle ciddi şekilde sarsıldı, hatta teorik düzeyde büyük ölçüde geçersizleşti.

Atomun parçalanmasıyla "gözlemlenilen" parçacıkların sistematik olmayan, kaotik davranışları doğa hakkındaki tamamen neden-sonuç ilişkisine tabi olarak işleyen bir mekanizma olduğu görüşünün hakimiyetini sona erdirdi.

Klasik fizik yasalarının, Newton mekaniğinin yerini kuantum mekaniğinin, kaos teorisinin aldığı ifade ediliyor.

İlmi birikim ve uzmanlık gerektiren bu konunun derinine nüfuz etmemiz mümkün değil ancak paradigmatik bir değişimin gerçekleştiği ortada.

Meselenin ilgililerinin haberdar, akademik çevrelerin ve uzmanlarının farkında olduğu bu değişime rağmen toplumun genelinde Newtoncu evren anlayışının etkileri devam ediyor.