Antalya'dan üç taşra, bir şehir hikâyesi

Pandemi döneminde, açık hava sinemalarında gerçekleşen 57 ve 58'nci festivallerden sonra Antalya Altın Portakal Film Festivali'nin 59'cusu 'eski normal'e dönüş niteliğini taşıyor. Ulusal Yarışma'ya katılan filmler eskiden olduğu gibi yine gündüz seanslarında AKM Aspendos Salonu'nda gösteriliyor. Muammer Brav'ın film ekipleri ve seyircilerle birlikte gerçekleştirdiği söyleşiler de gösterimlerin hemen ardından AKM Balerin Cafe'de düzenleniyor. Antalya'da pandemi öncesinde olduğu gibi yine dört yarışmanın ve Film Forum'un etrafında dönen kalabalık bir festival trafiğine tanık oluyoruz. Pandemi döneminde yarışmalar aksatılmamış ama yarışma dışı gösterimler kaldırılmış, diğer etkinlikler ise online olarak gerçekleştirilmişti. Bu yıl ise her anlamda zengin bir program var. 33 ülkeden 66 film gösteriliyor. Önceki 2 yılda 'online' olarak gerçekleşen Film Forum'un bu kez fiziksel olarak yapıldığını da belirtelim. Fon desteği arayan, hazırlık veya çekim aşamasındaki projelerin katıldığı Film Forum'un film ekipleri açısından kuşkusuz çok başka bir heyecanı var. Ama asıl heyecan hiç kuşkusuz yarışmalarda yaşanıyor. Türkiye'de daha önce hiçbir festivalde seyirciyle buluşmayan 10 filmlik seçkiyi bir araya getiren Ulusal Uzun Metraj Yarışması, her yıl olduğu gibi yine festivalin vitrini olmayı sürdürüyor. Festivalin ve ulusal yarışmanın benim için en çarpıcı yanı, 'Kurak Günler' ile 'Karanlık Gece' arasındaki şaşırtıcı paralellikler oldu. Öte yandan, her ikisinin de yönetmenlerinin kişisel damgasını taşıyan, kendi özgün dünyalarını kuran filmler olduğunu belirtelim. Emin Alper ve Özcan Alper, farklı mekânlar ve farklı karakterler üzerinden taşradaki hayata sinmiş gündelik faşizmin keşfine çıkıyorlar. Her iki filmin de ana karakteri şehirden gelen, iyi eğitimli iki genç devlet görevlisi. Taşra erki önce her ikisini de dönüştürmeye, kendisine uydurmaya çalışıyor. Bu olmayınca da onları farklı yöntemlerle linç etmenin yollarını arıyor. 'Kurak Günler' Emin Alper'in 'Kurak Günler'deki ana karakteri, taşraya yeni atanan genç ve idealist bir savcı (Selahattin Paşalı). Taşra erkiyle arasında çıkan anlaşmazlıklardan biri, Türkiye'de bugüne kadar yüzlerce masum insanın ölümüne ve yaralanmasına neden olan eğlence amaçlı, kontrolsüz silah kullanımı Özcan Alper'in 'Karanlık Gece'deki ana karakteri taşralı bir müzisyen (Berkay Ateş). Ama hikâye bölgeye yeni atanan genç ve idealist bir orman mühendisinin (Cem Yiğit Üzümoğlu) çevresinde kuruluyor. Taşranın siyasi gücünü arkasında hisseden avcılar, sistemin eskisi gibi devam etmesini, yeni görevlinin her şeye göz yummasını istiyorlar. Ama karşılarında doğa ve orman sevgisiyle dolu, yasaları uygulamaya çalışan birini buluyorlar. Daha geçtiğimiz ay içinde, Hatay'da kaçak avcıların öldürdüğü idealist av koruma görevlisini düşündüğümüzde 'Karanlık Gece'nin de 'Kurak Günler' gibi memleketten 'olağan şiddet manzaraları' sunduğunu görüyoruz. Her iki filmde de devlet görevlisi aydınlar, taşrada yasaları uygulamak istiyorlar. Taşra erki ise onların karşısına silah, şiddet ve zorbalıkla çıkıyor. Ayrıca her iki erkeği de eşcinsellik üzerinden mahalle baskısı altına alıp, yalnızlaştırıp güçsüzleştirmeye çalışıyorlar. Her iki filmin de Erken Cumhuriyet Dönemi romanlarıyla paslaştığını ve onları yeniden yorumladığını söylemek mümkün. 'Karanlık Gece' Soyadları aynı olan iki yönetmenin birbirlerinden habersiz olarak geliştirip çektikleri filmler hikâye örgüsü, dramatik çatışmalar ve yan karakterler üzerinden baktığımızda, çok farklı özelliklere sahipler ama tematik çerçeveleri şaşırtıcı derecede benzerlik taşıyor. Sözgelimi, her ikisi de Türkiye'de giderek yaygınlaşan aydın ve elitizm düşmanlığının altını çiziyor. Taşra iktidarının, yasaları uygulamaya çalışan bu iki idealist devlet görevlisinin karşısına kendilerini onlardan çok daha güçlü hissederek çıkması ise kuşkusuz her iki filmin de getirdiği siyasi eleştiriyi yansıtıyor. Av ve silahlı erkekler, her ikisinde de insanları zorbalıkla susturmanın simgesi 'Kurak Günler'deki su sorunu, 'Karanlık Gece'de ise öldürülen hayvanlar, doğayı da kendi iktidar alanı olarak gören bir zihniyetin yansımaları. 'Kurak Günler'deki obruklar ile 'Karanlık Gece'deki çukur mağaralar ise farklı anlamlara sahipler. Obruklar kuraklığın trajik sonuçlarını öngöremeyenleri de içine çekecek doğal afet olarak konumlanıyor. Çukur mağaralar ise suçların, günahların saklandığı yerleri gösteriyor. Yönetmenlerinin olgunluk dönemlerinin ürünü olan her iki filmin de ödül şansı gerçekten çok yüksek görünüyor. Sadece film, yönetmenlik ve senaryo değil, oyunculuk ve teknik dallarda da ödül gecesine ağırlıklarını koyacaklarını düşünüyorum. 'Kar ve Ayı' Festival seçkisindeki bir başka taşra öyküsü, Selcen Ergun'un ilk uzun konulu filmi olma özelliğini taşıyan 'Kar ve Ayı' O da 'kasabaya