Bizim halkın bazı davranış kalıpları vardır.

Mesela vergi öder ama üzerinde pek durmaz.

Ne var ki bunu sadece yeni bir vergi düzenlemesi çıktığında hatırlar.

Sonra aynı cümle dökülür dudaklardan:

"Yahu nereye gidiyor bu vergiler"

İkinci perde daha da tanıdık…

Sorunun cevabını alamaz.

Alan da anlamaz.

Finansal okuryazarlık seviyesi belli, şeffaflık desen zaten yok.

Soru sorulur, yanıt gelmez, konu unutulur.

Yeni bir vergi artışı gündeme gelene kadar o cümle rafa kaldırılır.

Aslında vatandaşa tamamen haksız da diyemem.

Çünkü bir düşünün…

Sorduğu soruya yanıt gelse bile,

o cevabın doğruluğuna ne kadar inanacak

Ne kadar tatmin olacak

Durum böyle olunca, önemsememe kültürü de alışkanlık haline gelmiş bir refleks sanki.

***

Gelelim işin özüne…

Her yıl bütçe kanunu yapılır, Meclis'ten geçer, Resmî Gazete'de yayımlanır.

Bu kanun çerçevesinde vergi toplanır, harcama yapılır.

Gelir-gider farkı belli olur, bütçe açığı da nasıl finanse edileceğiyle birlikte planlanır.

Ama şu anda işler planlandığı gibi gitmiyor.

Bir gelir kalemi hedefin gerisinde kalınca, hemen daha kolay toplanabilecek bir vergi kalemine hücum ediliyor.

Tahmin edin hangisine

Tabii ki dolaylı vergilere…

Tabiki stopaja tabi vergilere…

Yani işin en kolay, ama vatandaşa en ağır binen kısmı.

***

İlk dokuz ayın bütçe verileri elimizde.

Hazinenin kasasına giren toplam vergi geliri 7 trilyon 753 milyar TL.

Kamuda çalışan 3,7 milyon memurun maaş ve SGK primleri toplamı 3 trilyon 75 milyar TL.

Yani ödediğin verginin yüzde 40'ı memur maaşlarına gidiyor.

Şaka değil, gerçek.

Devletin topladığı her 100 liranın 40'ı maaşa…

Sanki 86 milyon insan, 3,7 milyon memurun bordrosuna çalışıyor.

Yanlış anlaşılmasın; 16 yılını kamuda geçirmiş biri olarak bu, memurlara bir eleştiri değil.

Ama sistemin geldiği noktayı göstermesi bakımından çarpıcı.

***

Gelelim faize…

Yılın ilk dokuz ayında 1 trilyon 662 milyar TL faiz ödemesi yapılmış.

Borçlar döviz cinsinden, kur riski tavan, faiz oranı yüksek, CDS'ler hâlâ kabarık.

Sonuç: Bütçenin yüzde 21,4'ü faize gidiyor.

Düşünün…

100 lira vergi topluyorsunuz,