Beklentileri çıpalamak

Bir süreden bu yana ekonomi yönetimi yeni bir yol haritası ile politikalar üretiyor. Bu politikaların ana ekseni ise enflasyonu düşürmek. Ancak bu çok kolay değil. Öncelikle fiyatlama davranışlarındaki bozulmayı kontrol altına almak zaman gerektiren bir iş. Buna ilave olarak bir de fiyat yapışkanlığı dediğimiz bir gerçek var.Öte yandan Türkiye'de döviz kurunun seviyesi de enflasyonun önemli belirleyicilerinden bir tanesi. Döviz kuru geçişkenliği çok yüksek. Yani kurdaki artış enflasyona çok ciddi oranda etki ediyor. Merkez Bankası döviz kuru geçişkenliğini 25'ler civarında hesaplıyor ancak farklı bankalarda ve bazı akademik çalışmalarda bu oran 60'lara kadar çıkıyor. Yani kurdaki 10'luk bir artış enflasyona yıllık 6 puan etki ediyor. Türkiye'de enflasyonun yayılma etkisini artıran bir diğer değişken de enerji fiyatları. Özellikle akaryakıt fiyatlarındaki artışlar enflasyonu çok ciddi ölçüde tetikliyor. Bu noktada ise benzin ve motorin fiyatlarındaki artışların diğer ürünlerin fiyatlamalarındaki etkisinin çok hızlı olduğunu görüyoruz. Örnekleri artırmak mümkün ancak benim bugün esas belirtmek istediğim konu enflasyonla mücadelenin algısal boyutu. Zira beklentiler bozuk olduğunda para politikasındaki tüm sıkılaştırma adımlarına rağmen talebin azalmadığını ve fiyatlama davranışlarındaki bozulmaların devam ettiğini görüyoruz. Peki enflasyonla mücadelenin algısal tarafında ne yapmak gerekiyor Cevap şu: beklentileri çıpalamak "Çıpa" kelime olarak gemilerin dalgalara veya akıntılara kapılarak yer değiştirmemesi için suya atılan, zincirle gemiye bağlı bulunan ucu çengelli ağır bir demir anlamında kullanılıyor. Çıpayı ekonomide kullandığımızda ise gelecek dönemde oluşacak bir verinin hangi aralıkta gerçekleşeceğine ilişkin olarak bugünden bir yönlendirme yapmayı ifade ederiz. Çünkü çıpalama etkisi, bir bireyin bilinmeyen bir niceliği tahmin etmeden önce daha önceden ifade edilen bir veriyi dikkate aldığında oluşur. O halde yıl sonunda enflasyonun veveya döviz kurunun hangi seviyelerde olacağına ilişkin olarak atılan teknik adımlar ve yapılan sözlü yönlendirmeleri esasen beklentileri çıpalamaya çalışmak olarak ifade edebiliriz. Çalışmak diyorum çünkü beklentileri yönetmek çok kolay bir iş değildir. Dikkatle yönetilmesi