Donald Trump tarafından ortaya konulan 28 maddelik Rusya-Ukrayna barış planı ilk bakışta diplomatik bir çözüm önerisi gibi görünse de, dikkatli bir analiz siyasal gerçeklikten ziyade stratejik manevraların ötesine geçemeyen bir metin olduğunu ortaya koyuyor. Sözde "tarafsız arabuluculuk" kisvesi altında, planın özünde Ukrayna egemenliğini zayıflatmak ve işgalci Rusya lehine sistematik bir meşruiyet kazandırma çabası yattığı kuşkusuzdur.

İlk olarak, planın 1. maddesinde "Ukrayna'nın egemenliği teyit edilecek" denmesi sembolik bir jest olarak kalıyor. Zira 21. maddede Ukrayna'nın Donetsk ve Luhansk'ı Rusya'ya bırakmasının yanı sıra Herson ve Zaporijya bölgelerini "dondurulmuş bölgelere" terk etmesi, ülkenin toprak bütünlüğü ve egemen karar alma kapasitesine ağır bir darbe indiriyor. Bu, gerçekten bir barış değil, varoluşsal bir ödünleşmeye benziyor.

"BARIŞ" PLANI: MASKE Mİ, TUZAK MI

Planın güvenlik garantileri vaadi (madde 5) de yanıltıcıdır. Ukrayna ordusunun 600.000 personelle sınırlandırılması (madde 6) ve NATO üyeliğinin anayasal olarak reddedilmesinin (madde 7) teklif edilmesi, bir güvenlik vaadinden ziyade kökleşmiş bir stratejik kısıtlama anlamına geliyor. Bu öneriler, Ukrayna'nın askeri otonomisini ve savunma kapasitesini zayıflatırken, Rusya'nın saldırgan potansiyelini meşrulaştırmaktadır.

Dahası, NATO'nun Ukrayna'da asker konuşlandırmasını yasaklayan (madde 8), ancak İngiltere-Fransa gibi bazı Avrupa aktörlerine "gönüllüler koalisyonu"na izin veren muğlak bir yapı kuran plan; savunma yükümlülüğünü net olarak paylaşmaktan kaçınmaktadır. Bu, güvenlik garantilerinin sübjektifliğini ve muğlaklığını artırır.

Planın ekonomik ve diplomatik boyutları da endişe vericidir. Rusya'ya uygulanan yaptırımların kademeli olarak kaldırılması (madde 13), Rusya'nın küresel ekonomiye yeniden entegrasyonu ve G8'e geri daveti gibi maddeler, işgalci devleti ödüllendirir niteliktedir. Bu taviz, savaşın Rusya'ya dair kazanımlarını güçlendirmekle kalmaz, aynı zamanda Ukrayna'nın yeniden inşa sürecinde de Rus çıkarlarının dominant olma riskini barındırır. Dahası, dondurulmuş Rus varlıklarının sadece 100 milyar dolarlık kısmının Ukrayna için kullanılması (madde 14), planın adil yeniden inşa vaadini kısmi bir jest seviyesinde bırakıyor.

TRUMP'IN ÖNERİSİNİN SİSTEMİK SORUNLARI

Hukuki bağlayıcılık iddiası (madde 27) ve Trump başkanlığındaki "Barış Konseyi"nce izleme mekanizmasının kurulması, demokratik meşruiyetten uzaktır. Böyle bir yapı, tarafsız değil, siyasi olarak önyargılı bir denetim organı riski taşır ve Trump'ın geçmiş performansı göz önüne alındığında, bağımsız bir gözetim kaygısı haklıdır.