Bugün Amerika'da doğan her 31 çocuktan birine otizm teşhisi konuyor.

Oysa bundan 25 yıl önce, 2000 yılında aynı teşhisi 150 bebekten biri alıyordu.

Benzer bir durum Türkiye için de geçerli. Sağlık Bakanlığı'na göre bugün doğan 68 çocuktan birine otizm teşhisi konuyor. Oysa 25 yıl önce bu rakam 200'de bir civarındaydı.

Ne oluyor Bilmediğimiz bir otizm salgını mı var Neden artıyor otizm tanısı alan çocukların sayısı ve bu hastalığın görülme sıklığı

Neyin hastalık olup neyin olmadığı ve tedavilerin ne olacağı konusunda hem bütün dünya hem de Türkiye çok uzun zamandan beri Amerika'ya bakıyor.

Örneğin Amerika'da eskiden iyi kolesterol-kötü kolesterol ayrımı yapılırdı ve kişinin toplam kolesterol düzeyinin yüksek olup olmadığı bu iki rakam arasındaki ilişkiye göre anlamlandırılırdı.

Önce o rakam küçüldükçe küçüldü, "güvenli" kolesterol miktarı azaldı. Derken son olarak artık iyi-kötü ayrımına bakılmaz oldu, sadece toplam kolesterole bakılıyor.

Amerika böyle yapınca Türkiye dahil dünyadaki bütün kalp doktorlarının kolesterole bakışı da, hastalarına verdikleri tavsiyeler de değişti. Sonuç: Artık geçmişe göre çok daha fazla insana kolesterol düşürücü statin cinsi ilaçlar yazılıyor.

Bu satırların yazarı da son 4 aydır kolesterol ilacı kullanıyor. Her gün ilaç kullanmak beni rahatsız eden bir şey ve kolesterol düzeyim de öyle çok yüksek değil ama beynimi besleyen damarda yüzde 30 bir daralma görüldü. Doktorum "Orada varsa her yerde vardır" dedi. O yüzden ilacı kullanıyorum. 20 yıl önce olsa doktor muhtemelen aynı ilacı bana yazmazdı.

Amerika'nın koyduğu standartlar illa yanlıştır diye bir şey söylemiyorum ama bu ülkenin koyduğu standartlar dünyanın her yerinde etki yaratıyor, bunu bilelim.

O standartların oluşmasında ilaç şirketlerinin ne kadar büyük bir etkisi olduğunu biliyoruz. Amerika'da milyonlarca can alan ve hala daha bitmemiş olan afyon temelli ağrı kesiciler krizini anlatan TV dizileri ve filmler yapıldı. O krize neden olan ilaç firması ve onun sahibi ailenin aldığı cezaları ve bu arada FDA'de çevirdikleri dolapları bilmeyenimiz kalmadı.

Otizme geri döneyim. Neden otizm tanısı artıyor

Bu konu biraz tartışmalı. Otizm tanısının artmasının bir sebebi, otizm spektrumunun Amerikalı doktorlar tarafından düzenli olarak genişletilmesi.

Otizm, evet bir spektrum hastalığı. Yani türlü çeşitli belirtileri var. Bu belirtilerden ne kadarının sizin çocuğunuzda da bulunduğu önemli. Belirti sayısı arttıkça veya "Şu kadar belirtiden fazlası otizmdir" diyen cümledeki rakam küçüldükçe otizm tanısı alan çocuk sayısı da artıyor.

Ama tanımın genişlemesinde şu anda ilaç şirketlerini suçlayacak bir şey yok. Çünkü otizmin bir ilacı yok.

Otistik tanısı alan bir çocuğu olan ailelerin hayatının nasıl altüst olduğunu hepimiz biliyoruz. Çünkü bir tedavi yok, en fazla çocuğun normale yakın bir hayat sürüp, örneğin oklula gidip sonrasında da kendi ayakları üzerinde durabilen bir birey olmasını sağlamaya yönelik programlar var. Bunda da çocuğun o spektrumun (otizm yelpazesi) neresinde olduğu büyük önem taşıyor.

Hastalığı önlemek içinse önce hastalığın neden olduğunu öğrenmek gerekiyor. Genetik kanıtlar ve dolayısıyla genetik bir tedavi çok arandı ama otizme neden olduğu varsayılan genetiğin çok sayıda genin birden dahil olduğu çok karmaşık bir mekanizma olduğu artık düşünülüyor. Yani bu konuda ümitler azaldı.