Son yazımda insanın gizemli yönüne dikkat çekmiştim. Bunu yaparken küçükken rahmetli babamdan (Halil İbrahim Güvenç) sıkça duyduğum "Kesilmedik karpuz" deyimini aktarmıştım. Merhum babamın kullandığı bu söz yöremizde "Kapalı kutu; iyi veya kötü çıkacağı belli olmayan şey" anlamındadır.

İnsanın doğasını anlama konusunda kafa yormaya çalışırken bazı okuyucularım, karpuzu nasıl çıkacağı konusunu da yazmamı talep ettiler. Okuyucularımın bu talebini özet olarak açıklamaya çalışacağım.

Elbette karpuzun da gizemli bir yönü vardır. Karpuzun yetiştiriciliğiyle ilgili birçok bilgiyi "Sebzecilik" kitabımda açıklamıştım (bk. https://www.nobelyayin.com/genel-ve-ozel-sebzecilik-18114.html). Bunlar arasında olgun karpuzun anlaşılmasının ipuçları da bulunmaktadır.

Karpuz Farsçadan (ḫarbūz) dilimize geçmiştir. Kabakgillerden, sürünücü gövdeli, parçalı yapraklı, sarıçiçekler açan bir bitkidir. Yaz sıcaklarında serin serin meyveleri yenilir. Serinletici meyvesiyle yaz sofralarının vazgeçilmezidir. Ancak bu lezzeti tam anlamıyla alabilmek için karpuzun tam zamanında hasat edilmesi gerekir.

Hasat olgunluğu

Bazı meyveler klimakterik, bazıları ise nonklimakterik özellik gösterir. Bu özelliklerine göre genel anlamda hasat zamanı bitki (ağaç) ve yeme olumu dikkate alınarak belirlenmektedir. Tam olgun (ör. kırmızı olgunluk dönemindeki domates), sert olgun (ör. Yeşil veya pembe olgunluk dönemindeki domates) ve bitki olumu dönemlerinde (ör. karpuz) hasat edilirler.

Meyvesi için üretilen meyve/sebzelerde hasat ham veya olgun dönemde yapılmaktadır. Karpuz olgun olduğu dönemde hasat edilen bir üründür. Olgun meyvesi yenilen ürünlerde olgunluğun belirlenmesi önemlidir.

Karpuz, nonklimakterik bir meyvedir. Yani dalından koptuktan sonra olgunlaşması devam etmez. Bu nedenle dalındayken tam olgun hale gelmeden hasat edilen karpuz, iç renk ve tat açısından yetersiz olur. Yani karpuz hasat sonrası olgunlaşmaya devam etmediğinden tam tüketim olgunluğunda hasat edilmesi önemlidir.

(a) Tam olgunluğunda hasat edilmeyen (erken hasat) karpuzların iç renkleri beyazımsı, sarımtırak veya pembe renktedir. Ülkemizde yetiştirilen tam olgun karpuzların iç renkleri kırmızıdır.

(b) Hasat dönemi gecikmiş veya uzun süre depolanmış karpuzlar geçkin veya geçmiş olarak adlandırılmaktadır. Bu karpuzlarda sulanma, koflaşma, jelimsi bir hal alma ve tat bozulmaları ortaya çıkmaktadır.

Bu sorunlarla karşılaşmamak için karpuz tam olgun olduğu zaman hasat edilmelidir. Elbette bunun için bazı ölçütler vardır.