Paris'te 1868 yılının ocak ayında aralarında Courbet, Delacroix, Ingres, Gerome gibi ünlü sanatçıların 100 kadar eserinin bulunduğu çok özel bir koleksiyon satışa çıkar.

Üç gün sürecek olan müzayededeki eserler o dönem Paris'in sanat ve sosyete çevresinde fırtına gibi esen, hakkında basında çıkan yazılarda "Şark masallarından bir prens... Savurganca cömertliği, kadından ve kumardan anlamasıyla Türk; zarafetiyle sanat ve tiyatro aşkı ise onu tam bir Parisli kılmış" denilen Halil Şerif Bey'ye aittir.

Bugün Louvre, Metropolitan gibi dünyanın önde gelen müze ve koleksiyonlarında bulunun eserlerin satış kataloğunu ise Halil Şerif Bey'in yakın dostu, bir İstanbul seyahatnamesi de olan, dönemin ünlü şair ve yazarı Theophile Gautier yazar.

Sunumunda birçok tabloya ayrı ayrı değinen ve resimler hakkında yorumlar yapan Gautier'nin metninin eşlik ettiği müzayedenin kataloğu 'Ekselansları Halil Bey'in Eski ve Modern Tablo Koleksiyonu' adıyla kitap olarak yayımlandı.

Kırmızı Kedi Yayınları arasında Erkan Ataçay çevirisiyle çıkan kitap sıradışı bir Osmanlı diplomatının hayatı kadar dönemin Paris'inin sanat dünyası konusunda da ilginç detaylar barındırıyor.

BİR MÜSLÜMAN ÇOCUĞU TARAFINDANOLUŞTURULAN İLK KOLEKSİYON

Halil Bey'in koleksiyonunu bir mücevher kutusuna benzeten Gautier, bir Müslüman çocuğu tarafından oluşturulmuş ilk koleksiyon olduğunun da altını çizer:

"Bu galeride çok fazla eser bulunmaz - yaklaşık yüz tablo ama seçkin bir galeridir burası ve bu mücevher kutusunda, değerli taşların arasında, sahte veya taklit taşlara yer yoktur. Burada her sanatçı en saf elmaslarından biriyle temsil edilmektedir. Bir Müslüman çocuğu tarafından oluşturulmuş ilk koleksiyon olan bu eşsiz koleksiyonun sahibine kılavuzluk etmiş olan, şaşmaz bir zevk, mükemmel bir sezgi, samimi bir güzellik tutkusudur. Burada, eski başyapıtlara saygı, modern başyapıtlara sevgiyle birleşmiş ve geçmişe yönelik derin ilgi, bugüne yönelik hayranlığa hiçbir şekilde zarar vermemiştir."

PARİS SOSYETESİNİN'SÜSLÜ ŞERİF'İ

Döneminde zenginliği ve renkli hayatı ile Paris sosyetesinde 'Süslü Şerif' olarak anılan Halil Şerif Bey (Paşa), 1831 yılında Kahire'de doğmuştu. Babası Halil Şerif, Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın sağ kolu Mehmet Şerif Paşa'nın oğluydu. Halil Şerif Bey, Mısır'da Fransız okullarında başlayan eğitimini Paris'te tamamladı. Fransızca bilgisi sayesinde Osmanlı Devleti'nde sefir oldu ve Kırım Savaşı sonrasında yapılan Paris Kongresi'nde görev aldı. Hariciyede çeşitli görevler üstlenen Halil Şerif Bey'in Paris'teki entelektüel çevreye girmesi Prens Napolyon'un dostu Jeane de Tourbey ile yaptığı evliliği oldu. Paris'te kısa sürede yazarlar, siyasetçiler ve sanatçılarla birlikte olmaya başlayan Halil Bey'in ünlü ressam Gustave Courbet'yle tanışması koleksiyonunun yönünü erotik eserlere yöneltti.

Sanatçının 'Uyuyan Kadınlar', 'Yıkanan Kadın' gibi erotik tablolarını satın almasının yanında sanat tarihinde ayrı bir öneme sahip olan 'Dünyanın Kökeni'ni de yine Halil Bey sipariş etmişti. (Enis Batur yıllar sonra bu tablo ve Halil Şerif Paşa'nın hayatından yola çıkarak Elma isimli bir roman yazdı.) Koleksiyonun en önemli eserlerinden biri de bugün Louvre Müzesi'nde bulunan Jean Auguste Dominique Ingres