İSTANBUL'UN tam merkezinde, birbirine bitişik bina yığınlarının arasında kendini korumak için yüksek duvarların arkasına sığınmış gibidir Feriköy Latin Katolik Mezarlığı. Kentin çok katmanlı tarihini ve unutulmaya yüz tutmuş azınlık cemaatlerinin hikâyelerini mezar taşları üzerinden taşır günümüze.

Belgesel ve sokak fotoğrafçısı Mustafa Seven, 212 Photography Istanbul kapsamında açtığı yeni sergisi 'Memento: Mermere Kazınmış Latin İstanbul'da o taşlardaki hikâyeleri mezarlığın duvarlarının dışına çıkartarak hatırlatıyor bize.

Latince 'hatırla' anlamına gelen 'memento', geçmişin izlerini görünür kılma ve unutuşa karşı direnme çabasını vurguluyor. Mustafa Seven, Levantenler, Süryaniler, Keldaniler ve Latin Katolik cemaatlerinin İstanbul'daki varlığını, mermer mezar taşları üzerinden okuyor. Osmanlıca, Latince, Fransızca ve Ermenice yazıtlar taşıyan bu taşlar; göç, savaş, modernleşme ve aidiyet arayışlarının izlerini bugüne taşıyor. Seven'in fotoğrafları yalnızca ölüleri değil; dilleri, kültürleri ve yok olmuş hayatları da hatırlatıyor. Yakın planlarda bireysel hikâyeler, geniş açılarda ise mezarlığın topografyası ve mekânsal hafızası serginin merkezine yerleşiyor. Böylece kaybolan toplulukların sessiz tanıklığı, bugünün izleyicisine güçlü bir hafıza çağrısı olarak ulaşıyor.

Bugün sayıları yüzlerle ifade edilen Latin Katolik topluluklarının geçmişteki mezar taşlarına yansıyan zenginliğini gösteren sergi 12 Ekim tarihine kadar Feriköy Latin Katolik Mezarlığı'nın içindeki sergi alanında görülebilir.

HATIRALARIN MEKÂNI

30 yıllık kariyerinde toplumsal hafıza, kimlik ve kültürel çeşitlilik üzerine yoğunlaşan Mustafa Seven bu sergiyle bize kaybettiklerimizi hatırlatmak istediğini söylüyor:

"Bugün Feriköy Latin Katolik Mezarlığı, bize bir yüzleşme alanı sunar. Sadece ölüleri değil; dilleri, kültürleri, hatıraları ve yok olmuş hayatları hatırlatır. Osmanlı'dan Cumhuriyet'e uzanan süreçte azınlıkların bu şehirde nasıl var olduklarını ve nasıl silindiklerini, sessiz taşların arasından okumak mümkündür. Amaç, bu mezarlığı yalnızca ölülerin değil; birlikte yaşam kültürünün, çok sesliliğin, kayıpların, hatıraların da mekânı olarak görmektir. Feriköy Latin Katolik Mezarlığı'na yeniden bakmak, bu şehrin çok kültürlü mirasına dair soruları sessiz taşların arasından duymayı mümkün kılar. Çünkü, unutmak yok oluşu hızlandırır; hatırlamak ise varlığı geleceğe taşır. Bu fotoğraflar aracılığıyla sizleri davet ettiğim şey tam da budur: 'Kaybettiğinizi hatırlayın!'

Geçmişle yüzleşelim, kaybettiklerimizi hatırlayalım ve bu sessiz hafızanın tanığı olalım."

FİLİSTİN'İN SANATA YANSIYAN DİRENİŞİ

FİLİSTİN halkının geçmişten günümüze direnişinin sanata yansımasını gösteren özel sergi İstanbul Kültür Yolu Festivali kapsamında, Polat Piyalepaşa Çarşı'da açıldı. 5 Ekim tarihine kadar görülebilecek sergide daha önce 'Hâlâ Yaşıyorum', 'Filistin Benim Vatanım' ve 'Ben Yıkılmayacağım' başlıkları altında sergilenen eserler bu kez tek çatı altında sunuluyor. Sergilerin küratörü Samed Karagöz, "Sanat, yalnızca estetik bir arayış değil, aynı zamanda bireyin ve toplumun varoluş mücadelesine tanıklık eden güçlü bir hafıza aracıdır. Filistinli sanatçıların üretimleri, kayıpların, sürgünlerin ve işgalin gölgesinde şekillenirken, aynı zamanda umudu, direnci ve kolektif kimliği yeniden kurar. Üç bölüm, aslında tek bir hikâyenin parçalarıdır: Yaşamak, köklenmek ve direnmek