Devleşmenin kırılma noktasındayız

İBRAHİM KARATAŞ

İnsanlık tarihinde teknolojik olarak belli kırılma noktaları vardır. Örneğin önemli bir kırılma noktası olan sanayi devrimini gerçekleştiren Avrupa ülkeleri ve onların uzantısı olan ABD son 200 yıldır dünyaya hükmediyorlar. Bu yüzden dünyanın ağırlık merkezinin Batı yarım küresi olduğu söylenir. Gerçekten de en teknolojik ürünler mezkûr bölgeden çıkmıştır. En iyi arabalar, uçaklar, ev aletleri, elbiseler ve daha nice ürünler Avrupa ve Amerika'dan çıkmıştır. Bu da ilgili bölgelere zenginlik ve refah getirmiştir.

An itibariyle yeni bir kırılmaya şahit oluyoruz. Teknolojik yenilikler doğuya kayarak doğu ülkelerine de refah götürmeye başladı. Özellikle Çin muazzam bir şekilde teknoloji üretiyor ve büyüyor. Avrupa ülkeleri ise yerinde saymaya başladı. Örneğin Almanya son beş yıldır hiç büyümedi. 2025'te de büyüyeceği meçhul. Ekonominin lokomotifi olan araba markaları eskisi kadar araç satamıyorlar çünkü otomotiv sektöründeki kırılmaya, yani elektrikli araç üretimine zamanında geçiş yapamadılar. Yüz küsur yıllık markalar adı sanı duyulmamış Çinli firmalara piyasayı kaptırdılar ve bir daha da pazardaki eski paylarını alamayacaklar.

Bir sektör ne zaman dönüşüm geçirirse dönüşümün başladığı anda hazır bulunmak gerekir. Araba üretiminden örnek vermek gerekirse; şayet bu devirde benzinlimazotlu araç üretirseniz bilinen markalarla yarışmanız çok zor olacaktır. Ancak elektrikli araçların tedavüle girdiği bir zamanda elektrikli araç üretmeye başlarsanız benzinli araç üretenlerin önüne geçebilirsiniz. Bu, bir tür otobüs durağında otobüsün geldiği anda hazır bulunmak gibi bir şeydir. Biraz geç kaldınız mı otobüse binenlere yetişmeniz zor olacaktır. İşte Çin bunu başardı. Elektrikli araç devrinde hızlı davranarak piyasayı ele geçirdi ve Avrupa'nın önüne geçti. Benzinli araç üreten Avrupalı, Amerikalı ve Japon firmalar da elektrikli araç ürettiler ama geçişleri yavaş ve maliyetli oldu. Onlar piyasada yer buluncaya kadar Çinli ve Amerikalı elektrik araç üreticisi firmalar markalaşıp piyasayı ele geçirdiler.

Burada Amerika'ya özel bir not düşmek gerekiyor. Amerikalılar Avrupalılar gibi hantal kalmadılar. Tam tersi, kırılmaları onlar başlattılar. Bugün elektrik araç üretiminde, yapay zekâda ve genel olarak bilişim sektöründe Amerika herkesten bir adım önde. Çin ise Amerika'nın adımlarını takip ederek benzer ürünler üretip pazar kapmaya çalışıyor ve başarılı da oluyor. Önümüzdeki dönemde bir Amerika-Çin rekabetine şahit olacağız. Rekabetin insanlığa da faydası olacaktır ama bu rekabet iki ülkeyi daha da zenginleştirirken diğer ülkeleri sadece tüketen müşterilere dönüştürecek.