Nass politikası ile ülkemiz adeta çılgın tüketim patikasına geçmişti. Şimşek göreve geldiğinde yeni ekonomi dengesi için talebi kısmaya dayalı rasyonel politikaya geçti.

Nitekim 2022 yılında 5,5 büyümeye karşılık 19,0 tüketim artışı olmuştu. Ve 2023 yılında da 5,1 büyümeye karşılık 13,6 reel tüketim artışı yaşanmıştı.

Kısaca büyümenin 3-4 katı bir tüketim çılgınlığı yaşıyorduk.

2024-II. çeyrekte ise büyüme 2,5 ama tüketim 1,6 ile çok daha sınırlı kalmıştı. Hatta biz buna tüketimde reel düşüş bile diyebiliriz.

Burada bir ayrıntı daha var: 2024 yılı ilk çeyreğinde büyüme 5,3 artarken tüketim 6,8 ila büyümenin üzerindeydi. İşte o nedenle biz 2024 yılı 2. çeyrekte kısılan tüketimin nereden geldiğine bakacağız.
Sorumuzu baştan soralım: Ekonomiyi frenlemek için kimin gırtlağı sıkılıyor

TUIK verilerine göre 2023-II. çeyrekte 11 milyar 369 milyon dolarlık tüketim malı ithalatı yapmışız. 2024-II. çeyrekte ise tüketim malı ithalatımız 13 milyar 612 milyon dolara yükselmiş.

Dolar bazında tüketim malı ithalatımız 19,7 artış göstermiş. Bakınız bu artış bir bakıma reel tüketim demektir.

Şimdi gelelim ikinci kıyaslamaya

TUIK verilerine göre cari TL fiyatları ile 2023-II. çeyrekte tüketime 3 trilyon 420 milyar lira harcamıştık. Bu yılın aynı döneminde ise tüketime 5 trilyon 984 milyar lira harcadık. Tüketim harcaması artışımız cari fiyatlarla yıllık yüzde 75,0 oranında gerçekleşti.
Peki, ya ithal tüketim

Bunu Nisan, mayıs ve haziran ayları ithalatlarının o ayki ortalama kur üzerinden TL'ye çevrilmesi ile buluyoruz.
Mesela haziran ayında geçen yıl 3 milyar 639 milyon dolarlık ithalatın o zamanki ortalama kuru 23,4 lira olduğundan cari TL karşılığı 85,2 milyar lira etmektedir. Aynı şekilde bu yıl haziran ayında 3 milyar 822 milyon dolarlık ithalat ortalama 32,826 kur üzerinden 125,5 milyar liraya karşılık gelmektedir.
Geçen yıl 2. çeyrekte ithal tüketim malının cari TL karşılığı 235 milyar 923 milyon liraya geliyor. Bu yıl ise 2. çeyrek tüketim malı ithalatının cari TL karşılığı 440 milyar 865 milyon liraya geliyor.
Biz bunu şu şekilde izah edelim:
Yerli hanehalkının yerli malı tüketimi cari TL fiyatlara göre 74,1 artış gösterirken ithal malının cari TL fiyatlara tüketimi 86,9 oranında artış göstermiştir.
Rakamlar aslında hepimizin bildiği gerçeği bize ispat etmektedir.
Verilere bakınca bir başka acı tablo ile karşılaşıyoruz.
2023 yılı 2. çeyrekte TÜRK-İŞ açlık sınırı 10.290 liradır. Bu yılın 2. çeyrek açlık sınırı ise 18.558 liraya yükselmiştir. Sadece açlık sınırının gösterdiği gıda harcaması bile yapılmış olsa tüketim artışı 80,3 olmalıydı. Ama yerli hanehalkının yurtiçi mal ve hizmet tüketimi 74,1 artışta kalmıştır.