2020 yılında asgari ücret 2.324 lira (335 ) ortalama ücret ise 3.481 liraydı (502 ). 2024 yılında ise asgari ücret 17.002 lira (519 ) ortalama ücret ise 27.017 liradır (825 ).

Ücretler TL bazında 631 ve 676 oranında artış göstermiştir. Dolar bazında da asgari ücret 55,0 artarken ortalama ücret 64,4 artış göstermiştir. Dikkat ederseniz ücretler dolar bazında da ciddi artışlar yaşamıştır.

Peki bu ücret artışına rağmen neden hala fakirlik edebiyatı yapılıyor

Aslında sorun çok basit: Mesela 2020 yılından 2024 yılına kişi başına gelirimiz 10.964 'dan 15.463 'a yükselmiştir. Burada 41,0'lik bir artış gözüküyor. Oysa aynı dönemde açlık sınırı dolar bazında 64,3 artışla 346 'dan 568 'a gelmiştir.

Gelir artışı dolar bazında fiyat artışının gerisinde kalıyor. Hatta asgari ücret bile açlık sınırı artışının gerisinde kalırken ortalama ücret aynı seviyede artıyor. Ortada dolar bazında bunca artışa rağmen reel bir gelir artışı yoktur.

2020 yılından 2024 yılına açlık sınırında TL bazında 676 oranında artış yaşanırken TÜİK bu dönemde fiyat artışını 403 olarak ilan ediyor.

İşte bütün kıyamet buradan koptu.

SGK verilerine göre 2024 yılında (yılsonu) 16.677.617 kişi emeklidulyetim maaşı alıyor. Bu durumda yılsonu verilerine göre ortalama bir emekli maaşı 13.330 lira ediyor. 2020 yılında ortalama emeklidulyetim maaşı 2.155 liraymış. Emeklilerde maaş artışı 518 ile enflasyonun üzerinde olmuş ama açlık sınırının oldukça gerisinde kalmış.

2020 yılında bir emekli maaşı asgari ücretin 92,7'sine karşılık gelirken 2024 yılında bu oran 78,4'e düşmüş. Veya bir başka açıdan söyleyelim: 2024 yılında 2020 yılı değerleri olsaydı ortalama emekli maaşı 13.330 lira değil 15.761 lira olacaktı. Ülkemizdeki ortalama ücreti dikkate aldığımızda ise emekli maaşı 16.726 lira olmalıydı.

Emekli maaşlarındaki kaybın ana nedeni ülkemizde TÜİK tarafından açıklanan enflasyonun gerçekle farkından kaynaklanmaktadır. Enflasyonun gerçekliğinin sorgulanması emeklileri feci şekilde vurmuştur.

Emekli maaşları reel olarak düşmesine karşılık bütçeden aktarılan kaynak 2024 yılında tam 44 milyar dolara ulaşmıştır (1 trilyon 443 milyar TL).

Bütçeden SGK'ya aktarılan kaynak GSYH'nın yüzde 3,23'üne karşılık geliyor. Son 15 yılda bütçeden aktarılan kaynak oranı ortalama yüzde 3,96 seviyesindeydi. (Krizlerde çalışan sayısı azalıp kaynak aktarımı artığında oran artıyor)

Buna göre bütçeden 1 trilyon 720 milyar lira SGK'ya kaynak aktarılmalıydı. EYT'ye rağmen bütçeden aktarılan kaynak 277 milyar lira eksik olmuştur. Bu tutar emeklidulyetim başına 1.385 lira demektir. Ya da emekli başına yüzde 10 ücret farkı GSYH'dan verilmemiş demektir.

Bu hesabı vergi gelirlerine oranla da yapabiliriz: Son 16 yılda vergi gelirlerinin yüzde 23,1'i Hazine'den SGK'ya aktarılıyormuş. 2024 yılında ise vergi gelirlerinin yüzde 19,7'si aktarılmış. Eğer bu oran korunsaydı SGK'ya aktarılması gereken Hazine desteği 244 milyar lira daha fazla olmalıydı.

Dikkat ederseniz burada GSYH oranı 277 milyar liralık eksik desteğe işaret ediyor ve Hazine desteğindeki 244 milyar liradan daha yüksektir. O nedenle biz bu 277 milyar lirayı baz alarak devam edelim.

Şimdi soralım: Emekli maaşlarındaki bütün kıyamet 277 milyar liralık eksik destekten mi kaynaklanıyor
Sizlere başka bir hesap göstermek isterim: Türkiye'de denge seviyesi ortalama emekli maaşının asgari ücretin yüzde 18 üzerinde olduğunu gösteriyor. Bu durumda ortalama emekli maaşı 2024 yılı için 13.330 değil, GSYH oranından çıkan 15.761 lira da değil, tam olarak 20.062 liraya karşılık gelmektedir.

Hatta bir önceki yazımızda verdiğimiz rakamla devam edelim: 2025 yılında asgari ücret 28 bin lira olmalıydı. Buna karşılık ortalama emekli maaşının da yüzde 18 üzeri olarak 33 bin lira olması gerekiyordu. Ekonomik büyüme ve refahtan pay alınsaydı bu değerlerin oluşması gerekiyordu.