Dikkat ederseniz başlıkta enflasyon demiyorum; pahalılık diyorum. Biz yüksek enflasyon dönemlerinde pahalılığı ara dönemlerde yaşıyoruz. Mesela sene başında maaşınız normal alım gücüne ulaşıyor ama sene ortası zam yapılıncaya kadar artan fiyatlar bize pahalılık olarak yansıyor. Ve maaşlara yeniden zam zamanı gelince alım gücü yine eski seviyesine ulaşıyordu.

Ama bu dönem başka bir pahalılık yaşıyoruz.

Alım gücümüz bir türlü reel artmıyor. Lakin tüketime bakıyorsunuz orada çılgınlık devam ediyor. Aşırı fakirlik ve zenginlik aynı anda bizim eserimiz. Ama bu eser sadece gelir dağılımı bozulması ile açıklanacak düzeyde değil.

Sorun çok daha derin ve ilginç ötesi.

Önce ücretlere bakalım: Mesela Aralık 2021'de asgari ücret hem yeni zam yapılmamış hem de kur şoku yaşanmış halde 207 dolara kadar düşüyor.

Ve bu yıl

Sene başında asgari ücret 566,9 USD ile tüm zamanların en yüksek ücreti oluyor. Hatta açlık sınırının bile üzerine çıkıyor.

2005-2024 döneminde ortalama asgari ücret 366,9USD iken ortalama açlık sınırı 463,7 USD. Yani aslında 2016 yılındaki asgari ücrete büyük zam yapılıncaya kadar asgari ücret açlık sınırının yarısı seviyesinde seyrediyor. Ve şimdi sadece yüzde 13,3 altında.

Acaba ücretlerin dolar bazında artışı mı büyük fiyat artışını getirdi

O zaman asgari ücreti dolar enflasyonunu da dikkate alarak inceleyelim: Çok ilginç şekilde karşımıza 2016-2024 dolar bazında zammın sıfır olduğunu çıkartıyor. 2016 başında 434,2 dolar olan asgari ücret 2024 yılında 569,0 dolara karşılık geliyor.

İyi ama o zaman nereden geliyor bu pahalılık

Bakın sıkça Avrupa ülkeleri ile Türkiye'deki fiyatlar karşılaştırılıyor ve bizim pahalı olduğumuz ortaya çıkıyor.

Türkiye neden ve nasıl geliri bizim 4-5 katımız olan ülkelerden bile pahalı hale geldi

Bu pahalılık için fiyatların dolar-avro bazında da çok artış göstermiş olması gerekiyor. Oysa 2021 son çeyreğinden bu yana adeta kur enflasyonu yaşadık. Kur arttı-peşinden fiyatlar arttı

Biz böyle biliyorduk da diyebiliriz.

Şimdi görüyoruz ki, fiyat artışları meğerse kur artışlarının çok ötesine taşmış durumda. Neden bizde fiyatlar dolar-avro bazında emsali görülmemiş şekilde artış gösterdi

Bakın bu sorunun cevabını ben de net olarak bilemiyorum. Hatta bu konuda uzman olarak gördüğüm çok kişiye sorular sordum ama hala net bir şekilde olayı kavramış değiliz.

Acaba diyoruz Nass.. politikası ile emlak fiyatları aşırı artış gösterdi. Bu emlak artışı beraberinde kira artışı ile zincirleme bir fiyat dalgası mı oluşturdu

Bir lokanta veya bir bakkal elbette kira maliyetini de hesaba katacaktır. Hizmetler sektöründeki fiyat artışı yoksa emlak-kira artışından mı geliyor