1

Pazariç Belediye Başkanı Mustafa Çeliloviç bizi uğurlamak için arabamıza kadar geldi. Bizi uğurlarken söylediği son bir cümle var ki, eğer sadece bu cümleyi Türkiye'ye getirebildiysem 'bu seyahat bir işe yaramıştır' diyebilirim:

'Ne olur Çeçenya'yı yalnız bırakmayın, onlara yardım edin' diyordu Mustafa Çeliloviç."

Yukarıdaki satırları, 1995 yılının ocak ayında, Bosna'da henüz savaşın devam ettiği bir sırada, dağları ve tünelleri geçerek gerçekleştirdiğimiz gezinin ardından kaleme aldığım, daha sonra seyahat anılarımı topladığım 'Yol Boyunca' isimli kitabımdan aldım. Bundan sonra da, yeri geldiğinde aynı kitaptan başka alıntılar da yapacağız inşaallah...

O tarihten sonra da defalarca Bosna'ya gitmek nasip oldu. Fakat bu gidişler ya resmi görüşmeler ya da kısa süreli uğramalar şeklindeydi.

Ancak bu kez, aradan neredeyse otuz yıl geçtikten sonra yeniden Bosna'dayım ve Travnik'e ayırdığımız bir gün hariç yaklaşık bir hafta Sarayevo'da kalmak nasip oldu.

2

Bizim bugün FilistinGazze ve Lübnan ile, dün Bosna ve Çeçenistan ile, daha yakın zamanda AzerbaycanKarabağ ve Libya ile ilgilenmemiz insanlığımızın ve Müslümanlığımızın gereği olduğu kadar Osmanlının varisleri olmaklığımızla da doğrudan ilintilidir.

Bugün her biri ayrı devletlermilletler şeklinde örgütlenmiş olsalar da; bütün aksine çabalara, mesela onuncu yıl marşında belirtildiği üzere 'Yeni bir Millet' yaratma gayretlerine rağmen, eski Osmanlı topraklarında olup biten her şey bizi ilgilendirmektedir.

Her daim neşesine ortak olmasakolamasak da, büyüklüğünağabeyliğin gereği onların topuğuna batan her diken bizim canımızı acıtmaktadır.

'Gönül Coğrafyası' olarak isimlendirdiğimiz söz konusu yerler, hadi bir adım daha atalım bizim, 'Ebedi Gönül Vatanımız'ın birer parçasıdır...

3

Bosna'ya ilk ziyaretimiz Sarayevo Belediyesi'nin 'İşgalin 1000. Gününde' dayanışma amacıyla dünyadaki bütün belediyelere yaptığı çağrıya cevap sadedinde gerçekleşmişti.

Normal yollar kapalı olduğu için ülkeye Hırvatistan üzerinden Mostar'dan giriş yapmıştık...

Mostar'da bizi karşılayanlardan ve savaşan Boşnaklara komutanlık yapanlardan biri olan 4. Kolordu Komutanı Ramiz Drekoviç adında biriydi.

Bakın onu zamanın belediye başkanı nasıl tanıtıyordu:

"Birileri demiş ki; dünyanın hiçbir yerinde Boşnak askerlerinden daha kötü bir asker göremezsiniz, fakat Bosnalı askerlerden daha savaşçılarını da bulamazsınız. İşte ben size bu kötü (!) askerlerden bu güzel savaşçıları çıkaran komutanı takdim ediyorum..." (...)